شفق قطبی چگونه ایجاد می شود؟

شاید بارها نام پدیده ی شفق های قطبی را شنیده باشیم و تصاویر آن را در تلویزیون و برنامه های کودک دیده باشیم اما به راستی شفق های قطبی چه هستند و به چه علتی به وجود می آیند؟ آیا می توانیم آن ها را بدون چشم مسلح ببینیم؟ در ادامه به دنیای شفق های قطبی سفر خواهیم کرد با ما باشید.

شفق های قطبی چه شکلی هستند؟

جالب است بدانید که شفق های قطبی گاهی هر چند ساعت یکبار و گاهی فورا تغییر شکل می دهند. مقدار نور ساطع شده از آنها هم متفاوت است، گاهی بسیار کمرنگ و به حالت محو است و گاهی آنقدر پر رنگ و واضح است که می توان زیر نور آنها کتاب خواند!

علت اینکه شفق های قطبی ایجاد می شوند چیست؟

بیرکلاند (B. Birkeland) دانشمند نروژی با مقایسه نتایج اخیر این فرضیه را مطرح کرد که لکه‌های خورشیدی ناحیه‌هایی هستند که از آن‌ها باریکه‌های ذرات باردار (الکترونها) به داخل فضای اطراف گسیل می‌شوند.

این ذرات با رسیدن به لایه‌های بالای جو زمین، از طریق برخورد‌های الکترون در این لایه‌ها، مشابه تخلیه گاز در لوله، گاز‌ها را به تابانی وا می‌دارند. این الکترون‌ها همچنین روی میدان مغناطیسی زمین و شرایط انفجار امواج رادیویی مجاور زمین اثر می‌گذارند.

سیاره های دیگر هم شفق دارند؟

در مشتری و زحل قطب‌های مغناطیسی قوی تری وجود دارد و هر دو آن‌ها کمربند تشعشع بزرگی دارند؛ و شفق‌های قطبی به وضوح توسط تلسکوپ هابل در آن‌ها دیده شده. در اورانوس و نپتون نیز شفق قطبی وجود دارد.

شفق‌های قطبی در مکانی مانند زمین توسط باد‌های خورشیدی ایجاد می‌شود، ولی در مشتری اقمار آن به خصوص قمر lo علت وجود این پدیده هستند.

این پدیده همچنین در مریخ و زهره نیز دیده می‌شود، زیرا زهره دارای مغناطیس درونی نیست.

خورشید ها در ایجاد شفق قطبی چه نقشی دارند؟

امروزه فرضیه مورد تایید محققان در مورد پدیده شفق قطبی به چند عامل وابسته است: خورشید و میدان مغناطیسی آن، بادهای خورشیدی و جریان پلاسما، میدان مغناطیسی زمین و جو زمین.

مطالعات و مشاهدات نشان می‌دهند که شدت میدان مغناطیسی خورشید در لکه‌های خورشیدی (نقاط تاریک بر سطح خورشید که دمایشان از دمای سایر نقاط سطح خورشید کمتر است و کمتر تابش می‌کنند) تقریبا هزار برابر شدت میدان مغناطیسی در سایر نقاط است . بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که اختلالات میدان مغناطیسی خورشید عامل شکل گیری لکه‌ها است.

تعداد لکه‌های سطح خورشید به طور متناوب تغییر می‌کند. تعداد لکه‌ها تقریبا هر ۱۱ سال ماکزیمم می‌شود . این دوره ۱۱ ساله را چرخه لکه خورشیدی می‌نامند.
زمانی که تعداد لکه‌های خورشیدی ماکزیمم است فعالیت سطح خورشید بیشتر است، در این حالت خورشید را خورشید فعال می‌نامند. برعکس هنگامی که تعداد لکه‌های خورشیدی مینیمم است فعالیت خورشید کاهش پیدا می‌کند و خورشید آرام است.

شفق ها را کجا ببینیم؟