در گذر زمان(۱)

صدها واقعه مهم در طول تاریخ ستاره شناسی رخ داده است . در زیر به چند اتفاق و فعالیت برجسته در زمینه نجوم و فضا می پردازم.

۱۴۰ بعد از میلاد تا ۲۱۰۰ میلادی

بخش ۱

۱۴۰ بعد از میلاد : بطلمیوس اهل اسکندریه هیئت بطلمیوسی را نوشت. وی تمام دانش مربوط به نجوم دنیای قدیم را در آن رساله نوشت. او دقیق ترین فهرست ستاره های زمان خویش را ارائه داد.

۱۰۵۴ بعد از میلاد : ستاره شناسان چینی انفجار ابر نو اختری را در پیکر فلکی گاو ثبت کردند.سحابی خر چنگ از بقایای آن رویداد است.

۱۵۴۳ میلادی : کوپر نیک با اثبات این که زمین و سیارات دیگر به دور خورشید می گردند ، پایه های ستاره شناسی نوین را بنیاد نهاد.

۱۶۰۸ میلادی : مرد هلندی به نام هانس لیپرشی از قابلیت بزرگنمایی عدسی عینک برای ساختن اولین تلسکوپ استفاده کرد.
سال بعد گالیله برای دیدن لکه های خورشید ، ماه های مشتری و ستارگان راه شیری تلسکوپ ساخت خود را به کار گرفت.

۱۶۷۱ میلادی : تلسکوپ های ابتدایی ، از نوع تلسکوپ های شکستی بود . در سال ۱۶۷۱ نیوتن تلسکوپ بازتابی را اختراع کرد. اگرچه این تلسکوپ فقط ۱۶ سانتی متر درازا داشت ولی قدرت آن به اندازه یک تلسکوپ شکستی ۲۰۰ سنتی متری بود.

۱۹۳۷ میلادی : رادیو تلسکوپ واقعی توسط گروت ربر ساخته شد. وی برای مطالعه صداهایی که از آسمان می آمد یک دیش (صفحه مدور بازتابی )به قطر ۹ متر در حیاط خانه خود کار گذاشت.

۱۹۶۰ میلادی : ستاره شناسان رادیویی کوازار ها (اختر نما، اختروش ، ستاره وش) را کشف کردند . این اجرام شگفت آور در فاصله های بسیار دور (۱۵۰۰۰ میلیون سال نوری) از ما قرار دارند . وسعت آنها به اندازه بخشی از کهکشان راه شیری(برای نمونه ، به اندازه منظومه شمسی) است و صدها بار روشن تر از کهکشان ما است.

۱۹۶۷ میلادی : علامت هایی دور از انتظار و باور نکردنی در فضا توسط ستاره شناسان کمبریج انگلستان کشف شد . این علایم نا شناخته از ستاره های نوترونی که با سرعت زیاد بسیار در گردش بودند به زمین می رسید. آنها را تپ اختر نامیدند. یکی از آنها در وسط سحابی خرچنگ درست در میان ابر نواختری که در سال ۱۰۵۴ منفجر شد قرار دارد.

بخش ۲

عمر سفر های فرا زمینی و فضایی چیزی در حدود ۵۰ سال است . پس ما در دوره نو نهالی اکتشافات و سفر های فضایی به سر می بریم.
اما در همین دوران محدود و اندک پیشرفت های قابل توجه ای رخ داده است. انسان ها به ماه سفر کردند ، و به زودی به مرز های نوینی در فضا و محیط فرا زمینی خواهند رسید.

در این جا با هم مروری گذرا در مورد مهمترین فعالیت های فضایی میکنیم.

۱۹۵۷ : ماهواره اسپوتنیک -۱ در روز چهارم اکتبر از پایگاه فضایی بایکونور در قزاقستان به فضا پرتاب شد. این نخستین ماهواره مصنوعی جهان بود.

۱۹۵۷ : سگی به نام لالیکا در سفینه روسی اسپوتنیک -۲ به فضا پر تاب شد.

۱۹۵۸ : نخستین ماهواره آمریکایی موسوم به اکسپلورر-۱ به فضا پرتاب شد.موشک حمل کننده ۴ مرحله ای موسوم به جونو-۱ آن را به فضا برد.

۱۹۶۰ : نخستین ماهواره ویژه هواشناسی موسوم به تریوس -۱ به فضا پرتاب شد.

۱۹۶۰ : نخستین ماهواره ویژه مسیر یابی کشتی و هواپیما موسوم به ترانزیت – ۱ بی به فضا پرتاب شد.

۱۹۶۰ : نخستین ماهواره جاسوسی به فضا پرتاب شد. این ماهواره موسوم میداس-۲ چنان طراحی شده بود که گرمای خروجی از موتور موشک های شلیک شده را تشخیص داده و اعلام کند.
۱۹۶۱ : فضانورد روسی به نام یوری گاگارین ، نخستین بشری بود که در مدار زمین قرار گرفت.

۱۹۶۲ : جان گلن نخستین فضانورد آمریکایی بود که در مدار زمین قرار گرفت. او با یک سفینه تک سر نشین موسوم به مر کوری به فضا پرتاب شد.

۱۹۶۲ : ماهواره تلویزیونی تله استار به فضا پرتاب شد. این ماهواره برای پخش مستقیم برنامه های تلویزیونی بین آمریکا و اروپا به کار گرفته شد.

۱۹۶۴ : ماهواره سین کام -۳ به فضا پرتاب شد. تا مسابقات ورزشی المپیک توکیو در سراسر جهان پخش شود.

۱۹۶۶ : برای نخستین بار سفینه روسی موسوم به لو نا-۹ نخستین فرود موفقیت آمیز را بروی ماه انجام داد.

۱۹۶۹ : ماموریت آپولو – ۱۱ برای فرود در ماه انجام شد . نخستین انسانی که توانست روی سطح ماه کام بگذارد نیل آرم استرانگ بود.
بیش از ۶۰۰ میلیون نفر از مردم جهان پخش تلویزیونی این اتفاق را مشاهده کردند.

۱۹۷۰ : ژاپن به عنوان چهارمین کشور جهان ماهواره به فضا فرستاد.

۱۹۷۱ : روسیه نخستین ایستگاه فضایی خود موسوم به سالیوت به فضا فرستاد.

۱۹۷۲ : ماهواره موسوم به لند ست به فضا پرتاب شد. این نخستین ماهواره برای بررسی منابع طبیعی کره زمین بود.

۱۹۷۳ : ایستگاه فضایی اسکای لب-۱ در مدار قرار گرفت و به مدت ۶ سال در فضا بود.

۱۹۷۴ : نخستین ماهواره آموزشی به فضا پرتاب شد. این ماهواره موسوم به آ-تی-اس۶ امواج برنامه های آموزشی تلویزیونی را در مرحله اول به آمریکا و در مرحله بعد به ۵۰۰۰ روستا در سراسر هند ارسال کرد.

۱۹۷۶ : نخستین فضا پیمای کاوشگر موسوم به وایکینگ در ماه ژوئن به مدار مریخ رسید. در ماه اوت همان سال یک کاوشگر دیگر وایکینگ نیز به آن پیوست. هر دو کاوشگر برای جستجوی حیات در سطح این کره سرخ ، مریخ نورد هایی را ارسال کردند.

۱۹۷۷ : کاوشگر های فضای ویجر ۱ و۲ سفر اکتشافی خود به ژرفای فضا را آغاز کردند. و در ادامه سفر خود در مسیر عکس هایی از مشتری ، زحل ، اورانوس و نپتون به زمین ارسال کردند.
این دو کاوشگر پس از گذشت حدود ۳۰ سال هنوز به سفر خود ادامه می دهند.

۱۹۷۹ : نخستین پرواز موشک اروپایی آریان از یک پایگاه فضایی جدید در کوروی گویان فرانسه واقع در آمریکای جنوبی انجام گرفت.

پایان بخش اول مقاله

در بخش دوم این مقاله به ادامه فعالیت های فضایی تا پایان سال ۲۰۰۵ و همچنین برنامه های آتی فضایی تا سال ۲۱۰۰ می پردازیم.

سید اسماعیل حسینی مروجی

منابع:
فناوری های فوق پیشرفته(پیشتازان فضا).

آشنایی با ستارگان و سیارات.

کتاب انگلیسی پیش دانشگاهی

Sources:
In to infinity: From Earth to the stars. , c 2002 David Jeffris

The young scientist book of stars and planets. Christopher Maynard
پارس اسکای