ادموند هالی

ادموند هالی یک اخترشناس،ریاضیدان و مخترع انگلیسی بود. از بیست سالگی در سنت هلن جزیره ای در جنوب اقیانوس اطلس به رصد کردن ستارگان آسمان نیمکره جنوبی پرداخت. در بازگشت به وطن از دوستان بسیار نزدیک نیوتن شد. وی معتقد بود که دنباله دارها مانند سیارات احتمالا” دارای مدار بیضوی هستند. این بدان معنا بود که دنباله دارها را می توان ردیابی نمود و بازگشت آنها را محاسبه و حتی پیش بینی کرد. هالی با کمک قانون جاذبه نیوتن پیش بینی کرد که دنباله داری که در سالهای ۱۶۰۷ و ۱۶۸۲ از کنار زمین گذشت در سال ۱۷۵۸ باز خواهد گشت. دنباله دار مزبور در سال ۱۷۵۹ بازگشت یعنی یک سال دیرتر، زیرا از مجاورت مشتری رد شده بود و جاذبه نیرومند مشتری از سرعت آن کاسته بود. بنابراین دنباله دار مزبور به افتخار او دنباله دار هالی نامیده شد.

ادموند هالی در هشت نوامبر ۱۶۵۶ در هاگرستون لندن در یک خانواده اشراف‌زاده و متمول چشم به جهان گشود. پدرش کارخانه صابون‌سازی داشت. ادموند از همان دوران طفولیت زیر نظر مربیان درباری تحت تعلیم و تربیت قرار گرفت و از چهار سالگی علاقه خود را به دانستن ریاضیات نشان داد. او غرق در خوشی و ثروت پدر بود. بعد از ادموند، دو فرزند دیگر پا به دامن این خانواده گذاشتند ادموند صاحب یک خواهر و یک برادر شد. ندیمه‌ها و دایه‌ها برای رفاه حال بچه‌های هالی شب و روز در خانه‌ای مجلل کار می‌کردند. مادر ادموند نیز همچون زنان متمول انگلیسی همیشه در حال رفت و آمد به مهمانی‌ها بود و توجهی به کودکانش نداشت. ادموند نسبت به خواهر و برادرش، پسری بااحساس و مهربان بود و آرزو داشت نیمی از روز را سر بر زانوی مادر بگذارد و دست نوازشگر مادرش را بر سرش حس کند، اما مادر وقت اینگونه کارها را نداشت و کلا مسئولیت تربیتی و نگهداری فرزندانش را به ندیمه‌هایش سپرده بود.ادموند برای تحصیل علم به مدرسه اشراف‌زاده‌های سنت پائول لندن فرستاده شد. او در مدرسه در دروس ریاضیات بهترین نمره را می‌گرفت و در سن ۱۶ سالگی توانست دیپلم خود را با بالاترین رتبه دریافت کند.

شناسایی ستاره ها

در بازگشت به وطن با نیوتن آشنا و دوست شد. او تحت نظر نیوتن به نمودار و رسم ستاره‌های مشاهده شده‌اش اقدام کرد. ادموند معتقد بود که ستاره‌های دنباله‌دار مانند سیارات احتمالا دارای مدار بیضوی هستند. این بدان معنا بود که می‌‌توان ستاره‌های دنباله‌دار را ردیابی و بازگشت آنها را محاسبه و حتی پیش‌بینی کرد. ادموند در پی تلاش و فعالیت خود در جهت شناخت ستاره‌ها، در ۲۸ نوامبر ۱۶۷۸ درست پس از بازگشت از سنت‌هلن به عضویت انجمن سلطنتی انتخاب شد. هالی با کمک قانون جاذبه نیوتن پیش‌بینی کرد که در ستاره دنباله‌داری که در سال‌های ۱۶۰۷ و ۱۶۸۲ از کنار زمین گذشته در سال ۱۷۵۸ نیز باز خواهد گشت.او مدتی را به پاریس رفت و در دانشگاه ستاره‌شناسی پاریس به تحقیق و بررسی بر روی عبور ستاره‌ها از فراز زمین مشغول شد.

ادموند در سال ۱۶۸۲ یک رصد‌خانه کوچک در آبلینگتون واقع در شمال لندن برپا کرد تا بهتر و بیشتر بتواند در این زمینه فعالیت کند. در ضمن به نوشتن چند کتاب برگرفته از نظریات و مشاهداتش پرداخت.

ادموند به این نتیجه رسید که ستارگان دنباله‌دار تفاوتی با ستارگان معمولی ندارند. او پیش‌بینی کرد هر ۷۵ الی ۷۸ سال یک‌بار ستاره هالی در فراز آسمان زمین مشاهده می‌‌شود. این فرضیه وی که ستارگان دنباله‌دار همانند سیارات به دور خورشید می‌‌چرخند مورد تایید واقع شد. هالی در سال ۱۶۸۲ با یکی از دوستان دوران کودکی‌اش ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دو پسر و یک دختر بود. او تفاوت‌های بین شمال جغرافیایی و شمال مغناطیسی اطراف کره زمین را مورد بررسی قرار داد به این امید که اطلاعات حاصله بتواند برای یافتن طول جغرافیایی مورد استفاده دریانوردان قرار گیرد. سپس به مقام معاونت دبیر کلی انجمن سلطنتی لندن نایل شد. ادموند مطالعات زیادی را روی بادهای ۳۰ درجه عرض شمالی و جنوبی خط استوا و بادهای موسمی نیز انجام داد. وی نتیجه مطالعات خود را درباره نوسانات مغناطیسی منتشر کرد.

عمر تخمینی زمین
ادموند هالی تنها به ستارگان فکر نمی‌‌کرد بلکه سعی در تخمین سن زمین داشت. او اظهار داشت که می‌‌توان از روی مقدار شوری آب اقیانوس‌ها سن زمین را محاسبه کرد. در ضمن به اثبات تو خالی بودن زمین پرداخت. هالی در سال ۱۶۹۲ اعلام کرد که انسان در خارجی‌ترین لایه از سه لایه مرکزی که همراه یک هسته داخلی سازنده زمین است، زندگی می‌‌کند. طبق این محاسبه‌ها حدود چهل درصد درون زمین چیزی ندارد و فضای خالی می‌‌باشد. اشتباه هالی از آن‌جا ناشی شد که وی برای چگالی کلی زمین از عدد غلط استفاده کرد و به این دلیل به چنین نتیجه‌ای رسید که زمین در تمام بخش‌های خود تو خالی است. البته دانشمندان بعد از هالی نظریه او را تصحیح کردند و به شناسایی لایه‌های زمین پرداختند.

دو دوست صمیمی
هالی در سال ۱۶۷۸ اسحاق نیوتن را متقاعد و راضی ساخت تا یافته‌هایش را تحت عنوان اصول ریاضی فلسفه طبیعی به چاپ برساند. این کتاب دربرگیرنده جزییاتی در مورد نحوه محاسبه مدار چرخشی ستاره دنباله‌دار ۱۶۸۰ بود. هالی از روش نیوتن برای محاسبه مدار ستاره‌های دنباله‌دار استفاده کرد. از این رو هالی معروف شد و بر سر زبان‌ها افتاد. او تجربه دوستی با نیوتن را ارزشمند می‌‌دانست و از نیوتن آموخته‌های زیادی را کسب کرد.
هالی به دلیل علاقه به ریاضیات و آمار، مسئولیت جدول‌های آماری مرگ و میر و زاد و ولد در انگلیس را به دست گرفت و با ارائه اصولی برای محاسبه بیمه‌های عمر و مستمری سالانه، خدمت بزرگی به دولت کرد. دولت سلطنتی نیز وی را به مقام ناظر مالی انجمن سلطنتی منصوب کرد. هالی دو سال در این منصب به کار مشغول شد. بار دیگر هالی در سال ۱۶۷۸ اسحاق نیوتن را متقاعد و راضی ساخت تا یافته‌هایش را تحت عنوان اصول ریاضی فلسفه طبیعی به چاپ برساند. این کتاب دربرگیرنده جزییاتی در مورد نحوه محاسبه مدار چرخشی ستاره دنباله‌دار ۱۶۸۰ بود. هالی از روش نیوتن برای محاسبه مدار ستاره‌های دنباله‌دار استفاده کرد. از این رو هالی معروف شد و بر سر زبان‌ها افتاد. او تجربه دوستی با نیوتن را ارزشمند می‌‌دانست و از نیوتن آموخته‌های زیادی را کسب کرد.
هالی به دلیل علاقه به ریاضیات و آمار، مسئولیت جدول‌های آماری مرگ و میر و زاد و ولد در انگلیس را به دست گرفت و با ارائه اصولی برای محاسبه بیمه‌های عمر و مستمری سالانه، خدمت بزرگی به دولت کرد. دولت سلطنتی نیز وی را به مقام ناظر مالی انجمن سلطنتی منصوب کرد. هالی دو سال در این منصب به کار مشغول شد. بار دیگر هوای ماجراجویی و سفر با کشتی به سرش زد. لذا در ۱۹ آگوست ۱۶۹۸ فرماندهی کشتی پارامور متعلق به نیروی دریایی سلطنتی را به عهده گرفت و سفر دریایی‌اش به روی آب‌های اقیانوس اطلس دو سال به طول انجامید. او نوسانات مغناطیسی را اندازه گرفت و نمودارهای اقیانوسی را با دقت تمام رسم کرد. این نمودارها و اطلاعات بعدها مورد استفاده ملاحان و ناخداهای کشتی‌های دریایی قرار گرفت.هالی بعد از بازگشت از سفر دریایی همه اندوخته‌هایش را به صورت کتابی منتشر کرد.در زمانی‌که هالی در سفر دریایی به سر می‌‌برد پسر بزرگش بر اثر تب حصبه که آن دوران شایع بود جان خود را از دست داد و غم سنگینی را بر قلب هالی و همسرش گذاشت.

پیش‌بینی بازگشت

هالی مردی فعال و بااراده بود. او همزمان در چند جای مختلف کار می‌‌کرد. دولت از وی می‌‌خواست که به ماموریت‌های دیپلماتیک به تمام اروپا سفر کند تا از دانشگاه‌های دیگر کشورها بازدید داشته باشد.
در هشت ژانویه ۱۷۰۴ هالی به عنوان استاد ریاضیات و هندسه در دانشگاه آکسفورد منصوب شد و تا پایان عمرش در این مقام باقی ماند و یک سال بعد درباره یافته‌ها و تحقیقاتش در مورد ستاره‌های دنباله‌دار کتابی نوشت و بازگشت یک ستاره‌ دنباله‌دار را در سال ۱۷۵۸ پیش‌بینی کرد. در سوم نوامبر ۱۷۱۳ دبیر کل انجمن سلطنتی لندن شد و بعد عنوان ستاره‌شناس سلطنتی را از آن خود کرد و در رصدخانه سلطنتی واقع در گرینویچ تا پایان عمر ساکن شد. او در آن‌جا مشاهدات دقیق و منظمی از حرکات ماه در یک چرخه چند ساله داشت. ادموند هالی این دانشمند ریاضیدان و ستاره‌شناس و زمین‌شناس در ۱۴ ژانویه ۱۷۴۲ در سن ۸۶ سالگی در گرینویچ به علت کهولت و ضعف جسمانی، زندگی را بدرود گفت.
چند سال بعد همه مقالات دانشگاهی وی توسط پسر کوچکش به صورت کتابی به چاپ رسید و مورد استفاده دانشجویان رشته ریاضیات، نجوم و زمین‌شناسی دانشگاه آکسفورد قرار گرفت.
اکنون نیز به یاد ادموند هالی، ستاره دنباله‌دار، حفره‌ها، کوه‌های ماه و مریخ و ایستگاه تحقیقاتی در قطب جنوب را به نام او گذاشته‌اند.