کوازارها به زبان ساده

هنگامی که اخترشناسان کشف کهکشانهای پرقدرت را پیگیری می‌کردند، با یک معما روبرو شدند. برخی از منبعهای امواج رادیویی با کهکشانهای قابل روئیت همسان نبودند. برعکس ، تلسکوپهای نوری چندین نقطه کوچک نورانی را در مکان برخی از منبعهای رادیویی آشکار کردند. گر چه آنها در نگاه اول همچون ستاره به نظر می‌رسیدند، ولی مطالعه طیف نشان داد که این ستارگان رادیویی بسیار پرقدرت‌تر از ستاره‌های کهکشانها هستند. طیف منابع رادیویی شبه ستاره‌ای حاکی از این بود که فاصله آنها بسیار زیاد است و هزاران میلیون سال نوری از زمین دور هستند. این اجرام شگفت‌انگیز و دوردست به کویزار شهرت یافتند.کویزارها اجرام آسمانی هستند که در فاصله بسیار دوری از زمین صادقی کهکشان ما قمار دارند. گر چه کویزارها در نگاه اول همچون ستاره به نظر می‌رسند ولی مطالعه طیف آنها نشان می‌دهد که این ستارگان رادیویی ، بسیار پر قدرت‌تر از ستارگان کهکشانها هستند. طیف منابع رادیویی شبه ستاره‌ای حاکی از آن است که فاصله آنها از ما بسیار زیاد است و هزاران میلیون سال نوری از زمین فاصله دارند.

در سال ۱۹۳۱ میلادی (۱۳۱۰ شمسی) مهندس جوانی به نام کارل جانسکی ، که با یک آنتی رادیویی دور برد کار می‌کرد، اموج ناشتاخته‌ای کشف کرد. این امواج از یک منبع رادیویی فضایی می‌رسید. برای نخستین بار بود که تابش نامرئی اجرام آسمانی آشکار می‌شد. قبل از این کشف هر آنچه از جهان می‌دانستیم، از راه مشاهده نور اجرام آسمانی بود. ولی نور مرئی فقط بخشی از انواع مختلف تابش‌هایی است که از آسمان می‌رسد. این کشف بزرگ دریچه‌ای تازه به جهان گشود. پس از کشف این امواج توسط جانسکی ، در دهه ۱۹۵۰ میلادی (دهه ۱۳۳۰ شمسی) تلسکوپهای رادیویی زیادی در استرالیا ، انگلستان ، هلند و آمریکا برپا گردید و اختر شناسان به مطالعه رادیویی جهان پرداختند. از اواخر همین دهه توجه آنها به چند منبع غیر عادی امواج رادیویی جلب شد. در مدت دو سال ، دو نقطه مرموز در آسمان کشف شد، که امواج رادیویی شدیدی گسیل می کردند. آنها را ۳G48 و ۳G27 نامیدند. ستارگان معمولی نمی‌توانستند چنین امواج شدیدی گسیل کنند و این اختر شناسان را در شگفت فرو برد. خطوط طیفی آنها بسیار عجیب بود.در سال ۱۹۳۶ میلادی (۱۳۴۳ شمسی) اختر شناسی به نام مارتین اثمیت چهار خط در طیف ۳G273 کشف کرد که به همان شکل خطوط هیدروژن بودند، ولی مکان عجیبی در طیف داشتند. این نشان می‌داند که ۳G27با سرعت ۴۵۰۰ از ما دور می‌شود. در مدت سه روز خطوط طیفی۳G48 نیز مشخص شد و اختر شناسان سرعت آن را سرعت نور محاسبه کردند. این اجرام شگفت انگیز و دور دست به کویزار شهرت یافتند. ویژگی اصلی یک کویزار پرقدرت چنین است که نور گسیل شده از آن بسیار زیاد و بیشتر از نور کهکشان عظیم است. این انرژی از منطقه‌ای بسیار کوچک از یک کهکشان جریان می‌یابد. یک کویزار هنگام عکسبرداری مانند یک ستاره کوچک دیده می‌شود. در کویزارها بطور قابل ملاحظه‌ای گازهای یونیده وجود دارد که طیف آنها نشان دهنده دمای بسیار زیاد آنها است. این موضوع بیان می‌کند که اولا گازهای موجود با سرعتهای بالا و گلوله مانند از این اجرام خارج می‌شوند. دوما ، دمای آنها بسیار زیاد است.نور گسیل شده از آن بسیار زیاد و حتی بیشتر از نور صد کهکشان عظیم است. این انرژی از منطقه‌ای بسیار کوچکتر از یک کهکشان جریان می‌یابد. از این رو کویزار به هنگام عکسبرداری مانند یک ستاره کوچک دیده می‌شود. طیف آنها نشان می‌دهد که هزاران سال نوری با ما فاصله دارند. بیشتر کویزارها ، ولی نه همه آنها ، امواج رادیویی گسیل می‌کنند و تعداد اندکی ، پرتوهای فروسرخ و فرابنفش و اشعه ایکس نیز منشر می‌کنند.

کویزارها دورترین اجرامی هستند که تاکنون دیده شده‌اند. هنگامی که نور برخی از آنها در نیمه راه این فاصله عظیم بود، هنوز خورشید و زمین وجود نداشتند. در واقع ، دورترین کویزارها در یک دهمی مرزهای جهان قابل مشاهده قرار دارند. نوری که از این اجرام دورافتاده به ما می‌رسد، تقریبا از آغاز زمان ، سفر خود را شروع کرده است. تا آنجا که می‌توان گفت نیروگاه یک کویزار از منظومه شمسی ما بزرگتر نیست.مسلما فاصله ما تا نزدیکترین ستاره آن قدر زیاد است که می‌تواند نیروگاه چندین کویزار را در برگیرد، ولی نور آنها که با نور میلیونها میلیون ستاره برابری می‌کند، از این جسم کوچک گسیل می‌شود. تا آنجا که می‌توان گفت، نیروگاه یک کویزار ، از منظومه شمسی ما بزرگتر نیست. مسلما فاصله ما تا نزدیکترین ستاره ، آنقدر زیاد نیست که بتواند نیروگاه چندین کویزارها در بر بگیرد. ولی نور آنها با نور میلیونها میلیون ستاره برابر می‌کند، از چنین جسم کوچکی گسیل می‌شود. معمای کویزار یافتن سرچشمه انرژی آن است. احتملا مرکز آنها یک سیاهچاله غول‌پیکر وجود دارد، ماده به درون آن سقوط می‌کند و در نتیجه انرژی آزاد می‌شود و تنها به این روش است که انرژی کافی می‌تواند بوجود آید. ستارگان انفجاری و سوخت هسته‌ای چنان قدرتمند نیستند که سبب پیدایش کویزارها باشند. تنها نیروی گرانش قادر به تامین انرژی هنگفتی است که کویزار لازم دارد، نیرویی که جهان تحت سلطه آن است. پیدایش بسیاری از کویزارها در اوایل تاریخ جهان رخ داده است