بارش های شهاب سنگ در سال ۱۴۰۰‎

یکی از زیباترین رویدادهای علمی، بارش شهابی است. این پدیده در طول سال بارها رخ می دهد. دلیل این بارش شهابی هم چرخش زمین به دور خورشید و بر اثر برخورد توده‌های فضایی با جو زمین است. بارش شهابی هم مانند کسوف و خسوف برای گردشگران و عموم مردم جذاب هستند؛ اما بارش شهابی یکی از زیباترین رخدادهای علم نجوم است و علاقه‌مندان به این رویداد می‌توانند با چشم غیر مسلح آن را ببینند.

برای تماشای بارش شهابی تنها کافی است که یک مکان مناسب را انتخاب کنید و به هیچ ابزار و وسیله خاصی نیاز ندارید. در سالی که در آن هستیم، یعنی سال ۱۴۰۰، هم بارش های شهابی اتفاق خواهند افتاد. ما در این مقاله قصد داریم تا اطلاعات جالبی از بارش شهابی و مکان مناسب رصد آن در سال ۱۴۰۰ را به شما ارائه دهیم. با ما همراه شوید.

بارش شهابی چیست؟

حتما نام شهاب آسمانی بارها به گوش شما خورده است یا شاید در داستان‌های تخیلی نامی از آن‌ را شنیده باشید. شهاب‌ها بقایای برخورد توده‌ ذرات موجود در فضا با جو زمین هستند. این برخورد در طول گردش زمین به دور خورشید اتفاق می‌افتد و به‌محض تماس این توده‌ها با جو زمین، آن‌ها می‌سوزند. از توده ذرات معلق در فضا با نام شهاب‌واره و درخشش پس از سوختن آن‌ها با نام شهاب یاد می‌شود.

شهاب‌واره‌ها در بیشتر موارد برخورد با جو زمین، جز رد نور از خود چیزی به جا نمی‌گذارند؛ اما در موارد معدود و برخورد شهاب‌واره‌های بزرگ، بخش‌هایی از آن‌ها جدا می‌شوند و پس از عبور از جو، به سطح زمین می‌رسند. شهاب‌واره‌ها بقایای ستاره‌های دنباله‌دار از بین رفته یا سیاره‌های کوچک هستند و برخورد تعداد زیادی از این توده‌ها با جو زمین، بارانی از نور در کهکشان ایجاد می‌کند که این پدیده را بارش شهابی می‌نامند.

در زمان وقوع بارش شهابی آنچه روی زمین دیده می‌شود، در واقع رد باقی مانده از سوختن شهاب‌واره‌ها است. نمونه‌هایی از برخورد شهاب‌سنگ‌ها با زمین در ایران نیز اتفاق افتاده است. در موزه کاخ نیاوران و گنبد مینا در پارک آب و آتش، شهاب سنگ‌هایی نگهداری می‌شوند که در بخش‌های مختلف کشور ما به زمین برخورد کرده‌اند. بازدید از این شهاب‌سنگ‌ها برای علاقه‌مندان به علم نجوم جالب توجه خواهد بود.

شدت و تعداد بارش‌های شهابی در یک ساعت را با پارامتر ZHR نشان می‌دهند. محققان در سال‌های اخیر دنباله‌دارهای ۴,۰۰۰ ساله را منشا اصلی وقوع بارش‌های شهابی شناسایی کرده‌اند. بقایای این ذرات در مدارهای اطراف زمین در بازه‌های زمانی مشخص توجه کارشناسان را به خود جلب کرده است و بررسی‌های دانشمندان نتایج جالب‌توجهی ارائه می‌کنند. برخی آثار به جا مانده در مدارهای اطرف زمین بسیار کم سو و برخی شفاف و کاملا قابل تشخیص هستند.

شهاب سنگ برساووشی

در سال ۱۴۰۰ نیز مانند سایر سال‌ها بارش شهابی برساووشی در فاصله زمانی ۲۶ تیر ماه تا دوم شهریور ماه به وقوع می‌پیوندد. این بارش یکی از پربارترین بارش‌ها در طول سالیان اخیر خواهد بود و در هر ساعت بین ۵۰ تا ۱۰۰ شهاب به جو زمین برخورد می‌کنند. این پدیده را با چشم غیر مسلح و بدون دوربین و تلسکوپ نیز می‌توان دید.

شهاب سنگ‌ها با سرعت ۵۹ کیلومتر در ساعت در فاصله ۷۰ تا ۱۰۰ کیلومتری از بالای سطح زمین می‌سوزند و در فاصله چند ثانیه ردی از خود به جا می‌گذارند. در نیم‌کره شمالی از ساعت ۱۰ شب تا پیش از طلوع آفتاب امکان تماشای این پدیده وجود دارد.

تاریخ ۲۱ و ۲۲ مرداد

در ایران بارش شهابی برساووشی سال ۱۴۰۰ در روزهای ۲۱ و ۲۲ مرداد ماه قابل‌مشاهده خواهد بود. این پدیده از ساعت ۳۰ دقیقه بامداد آغاز می‌شود و تا ظهر هنگام ادامه دارد. زمان اوج بارش‌ها پیش از طلوع خورشید است و در نقاط مرتفع وضوح بالایی دارد.  برای عکاسی یا تماشا کردن این رویداد به‌صورت واضح باید در حدود ۱۵ دقیقه لنز دوربین یا نگاه خود را در محیط تاریک ثابت کنید و سپس به عکسبرداری یا رصد بارش شهابی بپردازید.

نخستین بارش شهابی در سال ۱۴۰۰ در تاریخ پنجشنبه دوم اردیهشت ماه رخ داد. این بارش، چنگی یا شلیاقی نام داشت و منشا آن ستاره دنباله‌دار بود. زمان اوج این رویداد در ایران در طول روز اتفاق افتاد، اما بارش تا پاسی از شب نیز ادامه داشت و علاقه‌مندان به رصد بارش‌های شهابی توانستند در طول شب این رویداد را ببینند. در این بارش شهابی بین ۱۰ تا ۲۰ شهاب در هر ساعت از جو زمین عبور کردند.

نخستین بارش شهابی سال ۲۰۲۱ میلادی نیز در چهاردهم دی ماه سال ۱۳۹۹ شمسی اتفاق افتاد. این بارش از شدیدترین پدیده‌های شهاب باران در سال ۲۰۲۱ میلادی بود و در هر ساعت بین ۱۱۰ تا ۱۲۰ شهاب در آسمان قابل رصد بودند.

بهترین مکان برای دیدن بارش شهاب سنگ

علاقه‌مندان به رویدادهای نجوم و ستاره شناسی برای تماشای بارش‌های شهابی به‌خصوص در تاریخ های ۲۱ و ۲۲ مردادماه و از ۲۳ تا ۲۷ اذر ماه به مناطق مناسب می‌روند. بهترین مکان برای رصد بارش شهابی منطقه‌هایی با میدان دید وسیع و آلودگی نوری محدود هستند. مناطق کوهستانی و شهرهای با ساختمان‌های بلند مناسب برای رصد بارش‌های شهابی نیستند و در این نواحی برای تماشای این پدیده باید به بلندترین نقاط بروید.

کویرهای ایران بهترین گزینه‌ها برای تماشای بارش شهابی به شمار می‌روند. این مناطق به‌دلیل زاویه دید گسترده و هوای پاک و صاف، امکان تماشای این پدیده را با بالاترین وضوح میسر می‌کنند. اگر به کویر دسترسی ندارید، شهرهای کوچک و روستاها را انتخاب کنید و به نقاط مرتفع بروید؛ البته در بسیاری از این مناطق، رصدخانه یا ساختمان‌هایی برای اسکان منجمان و گروه‌های مختلف علاقه‌مند به رصد آسمان تعبیه کرده‌اند. در این مراکز امکان رصد گروهی و بهره‌مندی از نظر کارشناسان را خواهید داشت.

هرچه آسمان تاریک‌تر باشد و آلودگی‌های نوری کمتری به چشم بخورد نیز بارش شهابی را با کیفیت بیشتر خواهید دید. در سال‌هایی که زمان وقوع بار‌ش‌ها با اواخر ماه‌های قمری مصادف می‌شوند، به‌دلیل تاریکی آسمان، بارش شهابی را به وضوح می‌توان دید.

کاروانسرای قصر بهرام و کاروانسرای شاه عباسی ده نمک در نزدیکی گرمسار، ایستگاه هفت تله کابین توچال، منطقه شهمیرزاد و خانقاه علاالدوله در سمنان، پایگاه نجوم دامغان، منطقه حفاظت شده خارتوران در نزدیکی شاهرود، کویر مصر در نزدیکی خور و بیابانک، منطقه نیاسر در نزدیکی کاشان، کویر مرنجاب اصفهان، کویر متین آباد در نزدیکی نطنز، پارک ملی گنو در بندر عباس، رصدخانه شیراز و رصدخانه ابن صلاح همدانی در همدان از مناطق مناسب برای رصد بارش شهابی هستند.

بارش شهاب‌سنگیِ جوزایی (آذر ماه)

این پدیده از ۱۳ تا ۲۹ آذر رخ خواهد داد. این بارش‌ها معمولاً شدیدترین بارش‌های سال هستند که کانون بارش آن صورت فلکی جوزا است. اوج این پدیده در ۲۲ آذر رخ خواهد داد. و بهترین ساعت مشاهدۀ آن قبل از طلوع است. این شهاب‌سنگ‌ها با سرعتی حدود ۱۲۷ هزار کیلومتر بر ساعت حرکت می کنند و در بهترین حالت حدود ۱۲۰ شهاب‌سنگ در هر ساعت دیده خواهد شد.