ابرخس

هیپارکوس (به یونانی: Hipparchus) (۱۹۰ سال قبل از میلاد – ۱۲۰ سال قبل از میلاد) ستاره شناس، جغرافی‌دان و ریاضی‌دان یونانی دوره هلنی است و به‌واسطه ابداع مثلثات مورد توجه قرار گرفته‌است.
منجم وریاضیدان یونانی که تحقیقات دقیق واستنتاجهای درخشانش منجر به کشف های بسیاری شد که حتی دو هزار سال بعدهم مهم وبا ارزش بودند.ابرخس در سال ۱۳۴ پیش از میلاد ستاره ای نو(نواختر)در صورت فلکی عقرب دید کشفی که اورا به تهیه فهرستی از ستاره ها-نخستین فهرست کامل ستاره ها-ترغیب کرد.او برای ثبت موقعیت ستاره ها دستگاهی از مختصات آسمانی را به کار می برد که رصدهایش را نسبت به دیگر رصدگران پیش از او دقیق تر می کرد.زمانی که کار را تمام کرد فهرستی از موقعیت وقدر ۸۵۰ ستاره را تهیه کرده بود.او برای طبقه بندی قدر ستاره ها از روشی بسیار مشابه روشهای امروزی استفاده کرده است.فهرست نهایی او آنقدر عالی بود که نه تنها بطلمیوس یک جا آنرا در آثار خود به کار برد بلکه ادموند هالی ۱۸۰۰ سال بعد از آن استفاده کرد.او در بررسی حرکتهای زمین متوجه حرکت تقدیمی محور زمین شد واندازه آنرا ۴۵ یا ۴۶ ثانیه قوسی در سال بدست آورد که بسیار نزدیک به عدد واقعی ۵۰.۲۶ ثانیه قوسی است با توجه به این که ابزارهای او در آن زمان بسیار ابتدایی بودند ودقت خوبی نداشتند.در نوشته های بطلمیوس آمده که ابرخس مخترع نوعی تئودولیت پیشرفته بوده است.تعریف تقدیم اعتدالین معمولا” با ارزش ترین کار او محسوب می شود.او با دانستن همین موضوع طول سال را ۳۶۵.۲۵ روز وطول ماه قمری را ۲۹ روز و۲۱ ساعت و۴۴ دقیقه و۲.۵ ثانیه تخمین زد که فقط یک ثانیه کوتاه تر از زمان واقعی است.از زمان او به بعد پیش بینی زمان خسوفها با اختلاف یک ساعت وکسوف با اختلاف بیشتر ممکن بود.

عجیب است که ابرخس با چنین دانشی چطور نظریه زمین مرکزی را قبول داشت.کارهای نجومی او را همچنین به سمت ریاضیات هم سوق داد واو یکی از نخستین کسانی بود که فرمولها وجداولی برای مثلثات وقضایای پایه هندسه مسطح را مطرح کرد.

تا زمان کپرنیک(قرن پانزده وشانزده میلادی)ابرخس یکی از پر آوازه ترین منجمان جهان بود.