کهکشان آندرومدا چیست؟

کهکشان آندرومدا یکی از بزرگترین کهکشان‌های موجود در جهان است. این کهکشان در فاصله‌ای حدود ۲٫۵ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد و به عنوان یکی از کهکشان‌های نزدیک به ما شناخته می‌شود. این کهکشان با نام علمی M31 نیز شناخته می‌شود و در صورت خوب دیدنی است.

کهکشان آندرومدا با قطری برابر با ۲۲۰ هزار سال نوری، به عنوان سومین بزرگترین کهکشان در گروه کهکشانی ماهواره ماهر در جهان شناخته می‌شود. این کهکشان در حال حاضر دارای بیش از ۱۰۰ میلیارد ستاره است و به عنوان یکی از کهکشان‌های پرجمعیت شناخته می‌شود.

در کهکشان آندرومدا، ستارگان در دو بخش مرکزی و دورترین ناحیه قرار دارند. در بخش مرکزی، ستارگان بسیار نزدیک به هم قرار دارند و به عنوان یکی از بخش‌های پرجمعیت کهکشان شناخته می‌شوند. در بخش دورترین نیز ستارگان بسیار کمتر به هم نزدیک هستند و به عنوان یکی از بخش‌های کم‌جمعیت کهکشان شناخته می‌شوند.

علاوه بر ستارگان، کهکشان آندرومدا دارای گرداب‌های بسیار زیبا و پرطرفدار است. این گرداب‌ها باعث شده تا این کهکشان به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری فضایی شناخته شود. در این گرداب‌ها، ستارگان و گازهای آسمانی به صورت چشمگیری به دور مرکز کهکشان می‌چرخند.

با توجه به بزرگی و زیبایی کهکشان آندرومدا، بسیاری از علاقه‌مندان به فضا و آسمان شناسی سعی در دیدن آن دارند. برای دیدن این کهکشان، می‌توان از تلسکوپ‌های حرفه‌ای استفاده کرد و یا به یکی از نقاط دید علمی در جهان سفر کرد.

بررسی کهکشان آندرومدا

یک کهکشان مارپیچی واقع در صورت فلکی آندرومدا است که حدود ۲.۵ میلیون سال نوری از کهکشان راه شیری فاصله دارد؛ آندرومدا نزدیک‌ترین کهکشان به راه شیری است و بزرگ‌ترین کهکشان محلی است؛ این دسته از کهکشان‌ها شامل راه شیری، آندرومدا، مثلث، ابر ماژلانی کوچک و بزرگ، مسیه ۳۲، ۱۱۰ و ۳۵ کهکشان کوچک‌تر است.

نام شناسی کهکشان آندرومدا

این کهکشان در فهرست مسیه M31 نام دارد و در کاتالوگ عمومی جدید NGC224 همچنین نام آن به لاتین Andromeda برگرفته از نام یک شاهزاده از اسطوره‌های یونان باستان است.

تاریخچه پیدایش کهکشان آندرومدا

این کهکشان نخستین‌بار توسط منجم ایرانی عبدالرحمان صوفی رصد و ابر کوچک نام گرفت؛ پس از آن سیمون ماریوس اولین توصیف از جرم را بر پایه رصد تلسکوپی در سال ۱۶۱۲ ارائه و شارل مسیه در سال ۱۷۶۴ این جرم را در فهرست خود تحت نام M31 دسته‌بندی و به طور غلط کاشف آن را ماریوس نامید در صورتی که عبدالرحمان صوفی پیش از آن به وجود کهکشان پی‌برد.

در سال ۱۷۸۵ منجمی به نام ویلیام هرشل یک منطقه قرمز رنگ کم فروغی را در هسته M31 ثبت و سحابی بزرگ نامید که بر پایه رنگ و قدر آن به اشتباه فاصله آن را از زمین کمتر از ۲ هزار برابر فاصله ستاره شباهنگ است.

ویلیام در سال ۱۸۶۴ طیف این کهکشان را مشاهده و متوجه شد که طیف آن با یک سحابی گازی متفاوت است؛ درواقع M31 دارای طیفی پیوسته به همراه خطوط جذبی تاریک بود که با استفاده از این خطوط می‌توان به ترکیبات شیمیایی جرم پی‌برد. طیف این کهکشان بسیار شبیه ستارگان بود و به همین دلیل وی نتیجه گرفت که M31 یک طبیعت شبه ستاره‌ای دارد.

اولین عکس از M31

در سال ۱۸۸۷ ایزاک روبرت در رصدخانه خصوصی خود اولین عکس‌ها را از این کهکشان گرفت، در این عکس نوردهی طولانی مدت موجب شد برای اولین‌بار ساختمان مارپیچی M31 رؤیت شود، اما در آن زمان همچنان اعتقاد داشتند که این جرم یک سحابی در کهکشان راه‌شیری است.

چگونگی رصد آندرومدا

در هنگامی که ماه در آسمان وجود ندارد، می‌توان این کهکشان را به صورت یک لکه مات با چشم غیر مسلح رصد کنید؛ در واقع این کهکشان دورترین رم قابل رؤیت بدون ابزار است و حتی می‌توان آن را در شهر با دوربین دوچشمی رصد کرد.

کهکشان آندرومدا در مقایسه با دیگر کهکشان‌های گروه محلی

همانطور که پیش‌تر ذکر شد آندرومدا بزرگترین کهکشان گروه محلی است و با توجه به رصدهایی که توسط تلسکوپ فضایی اسپیتزر در سال ۲۰۰۶ انجام شد، مشخص شد که M31 شامل یک تریلیون ستاره است در صورتی که کهکشان راه‌شیری بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد ستاره دارد.

تاریخچه رصدی آندرومدا

نخستین رصد ثبت شده از این کهکشان در سال ۹۶۴ میلادی توسط منجم ایرانی عبدالرحمان صوفی در کتاب صورالکواکب انجام گرفت و از آن به عنوان ابر کوچک نام برده است؛ این در حالی است که برخی به اشتباه گالیله را کاشف این کهکشان می‌نامند.

جرم و درخشندگی آندرومدا

جرمی که برای هاله آندرومدا (شامل ماده تاریک) تخمین زده شده تقریباً معادل ۲.۱ میلیون، میلیون برابر جرم خورشید است و با توجه به این عدد ممکن است M31 از کهکشان راه شیری کم جرم‌تر باشد؛ البته محدوده خطا بسیار است و به همین دلیل نمی‌توان در این رابطه نظر قطعی ارائه کرد.

درخشندگی این کهکشان حدود ۱۰۱۰۶.۲ برابر درخشندگی خورشید یعنی ۲۵ درصد بیشتر از کهکشان راه شیری است.

برخورد کهکشان راه‌شیری و آندرومدا در آینده

این کهکشان با سرعتی حدود ۱۱۰ کیلومتر در ثانیه به راه‌شیری نزدیک می‌شود؛ بنابراین آندرومدا یکی از معدود کهکشان‌های انتقال به آبی است و انتظار می‌رود این دو کهکشان در چهار الی پنج میلیارد سال آینده با یکدیگر برخورد کند. جزئیات این برخورد نامشخص است و امکان دارد پس از برخورد با یکدیگر ادغام و یک کهکشان غول‌پیکر بیضوی تشکیل شود؛ این گونه رخ‌دادها در گروه‌های کهکشانی تکرار شده و در حال حاضر سرنوشت زمین و منظومه شمسی پس از این برخورد مشخص نیست.

وجود سیاهچاله در مرکز آندرومدا

شواهد بسیار و موثقی مبنی بر وجود سیاهچاله در مرکز کهکشان راه شیری وجود دارد و تصور می‌شود که آندرومدا به عنوان نزدیک‌ترین کهکشان مارپیچ بزرگ به ما نیز دارای سیاهچاله‌ای در مرکز کهکشان باشد.

حیات در آندرومدا

تاکنون به نظر می‌رسد که زندگی فرازمینی در هیچ مکانی یافت نشده است؛ نظریات و فرضیه‌های بسیاری در این رابطه وجود دارد و سوال این است که چرا علی‌رغم تلاش برای ارتباط با آن‌ها پاسخی دریافت نشده است اما در رابطه با کهکشان آندرومدا اکتشافاتی صورت گرفته است که اگر در این تحقیقات سیگنالی یافت شود، می‌تواند نشان دهنده وجود حیات در آندرومدا باشد. البته فاصله ما با آندرومدا حدود ۲.۵ میلیون سال نوری است یعنی اگر سیگنالی ارسال شده متعلق به ۲.۵ میلیون سال قبل بوده است که این زمان برای از بین رفتن هر منبع تولید سیگنال بسیار است.