معمای خوشه کهکشانی که خیلی زود شکل گرفته است!

در سال‌هایی که به یاری ابزار‌هایی چون رصدخانه فضایی هرشل و سازه‌هایی چون آنتن ایپکس (APEX) و تداخل‌سنج آلما (ALMA) رصد اعماق کیهان و در نتیجه کاوش سال‌های آغازین عالم ممکن شده، به کمک این ابزار و تحقیقات انجام شده به سرپرستی ایوان اوتئو، دانشجوی سابق دانشگاه لا لاگونا و موسسه اخترفیزیک جزایر قناری اکتشافی رخ داد که تمامی نظریه‌های مطرح شده تاکنون درباره شکل‌گیری کهکشان‌ها را به چالش می کشد. در واقع تا پیش از این نظریات بر این اصل استوار بود که رخداد رصد شده، به سه میلیارد سال زمان برای شکل گیری بعد از مهبانگ احتیاج دارد، اما کشف اخیر نشان می دهد این اتفاق ۱.۵ میلیارد سال بعد از مهبانگ رخ داده است. حال رخداد را مورد بررسی قرار می دهیم.

آ‍ژانس فضایی اروپا در سال ۱۳۷۸/ ۱۹۹۹ تلسکوپ فضایی هرشل را به فضا پرتاب کرد تا کل طیف فروسرخ دور را بررسی کند. در همین زمان جرمی با تابش زیاد فروسرخِ دور، نظر پژوهشگران را جلب کرد و آنان تصمیم گرفتند این جسم را با ابزار‌های ایپکس و آلما مورد بررسی بیشتر قرار دهند. ایپکس در واقع تلسکوپ رادیویی ۱۲ متری در صحرای آتاکمای شیلی است و آلما نیز مجموعه‌ای از ۶۶ رادیوتلسکوپ هفت و ۲۲ متری در یک مکان است. نتیجه رصد‌ها کشف مجموعه‌ای فشرده از کهکشان‌های غبارآلود در دوران آغازین کیهان بود. کهکشان‌هایی که در حال نزدیک شدن به هم و تشکیل هسته خوشه کهکشانی پرجرمی بودند.

تا پیش از این تصور ما بر این بود که مدت اوج‌گیری تولید ستاره در میان غبار شدید، در کهکشان‌ها کوتاه است و در هر بازه زمانی چنین کهکشان‌هایی بسیار نادرند. بنابر این یافتن تعداد انبوهی از کهکشان‌های شامل این رخداد‌ بسیار عجیب بوده و نیاز به پاسخ دارد.

در مشاهداتی جداگانه نیز گروهی بین‌المللی به سرپرستی تیم میلر از دانشگاه دال‌هاوزی کانادا و ییل آمریکا، به کشف تمرکز مشابهی از کهکشان‌ها به کمک تلسکوپ هرشل، تلسکوپی مستقر در قطب جنوب و سپس سامانه‌های ایپکس و آلما دست یافت. به گفته وی نیز هنوز هیچ اطلاعی از دلیل رشد سریع این خوشه‌های کهکشانی وجود ندارد و تکامل آن‌ها به هیچ عنوان با نظریه‌های کنونی سازگاری ندارد.

چنین کشفیاتی، فرصتی است بسیار مناسب برای اطلاع یافتن از چگونگی جمع شدن کهکشان‌های پرجرم کنار هم و تشکیل خوشه‌های کهکشانی.