اسامی داوران و مربیان ماراتن مسیه ۹۶ منتشر شد

در تاریخ ۲۴ و ۲۵ اسفند ۱۳۹۶ ده‌ها نفر از رصد‌گران توانای آسمان شب گرد هم می‌آیند تا یکی از بزرگترین رخداد‌های نجومی سال را رقم بزنند. ماراتن مسیه که چند سالی است در ایران برگزار می‌‌شود، فرصت مناسبی خواهد بود برای سنجش توانایی‌های رصدی منجمان ایرانی. این رخداد در سه بخش رقابتی، آموزشی و عکاسی برگزار خواهد شد.

درادامه نکاتی مطرح خواهد شد که بیشتر مناسب شرکت‌کنندگان بخش رقابتی است. اما شرکت‌کنندگان بخش آموزشی نیز می‌توانند برای آشنایی هرچه بیشتر با فضای رقابت از آن بهره ببرند.

برای موفقیت هرچه بیشتر در ماراتن مسیه، شرکت‌کنندگان باید با صورت‌های فلکی آشنایی داشته باشند و تمام صورت‌هایی که در شب رقابت قابل دیدن هستند را به خوبی بشناسند. برای این هدف استفاده از گردونه آسمان می‌تواند راهگشا باشد، تا شرکت‌کنندگان بتوانند دانش خود را در این زمینه ارتقا دهند.

پس از آشنایی با صور فلکی، آشنایی با ابزار‌های رصدی مورد استفاده در رقابت و نحوه یافتن اجرام عمق آسمان از روی اطلس‌های آسمان شب مهم‌ترین مهارتی است که به آن نیاز خواهید داشت. توصیه می‌کنم از اطلس آسمان شب کارکوشکا در کنار یکی از دو اطلس زیر استفاده کنید:

 pocket sky atlas و sky atlas 2000

دو اطلس یاد شده، هریک به تنهایی می‌تواند نیاز شما در رقابت رفع کند. اما برای کم‌تجربه‌تر‌ها اطلس آسمان شب کارکوشکا را توصیه می‌کنم که خود شامل تمام اجرام مسیه و چندین جرمNGC است، هرچند به همراه داشتن یکی از دو اطلس آخر، برای رصد بسیاری از اجرام رقابت واجب است. قطعا جرمی از این اطلس‌ها به رقابت افزوده خواهد شد که در اطلس کارکوشکا موجود نیست. بهتر است شرایطی را در نظر بگیرید که بیش از ۶۰ جرم موجود در فهرست شب رقابت، در اطلس کارکوشکا وجود نخواهد داشت.

توصیه‌های مربوط به شب رقابت:

رقابت لحظاتی پیش از تاریکی کامل آسمان شروع خواهد شد. وقتی هنوز آسمان تاریک نشده است، به عنوان نخستین مرحله رقابت، شرکت‌کنندگان می‌بایست به رصد دو جرمM77و M74در دو صورت فلکی قیطس و حوت بپردازند؛ دو کهکشان کم‌نور که به سبب تاریک نشدن کامل آسمان برای رصد آن‌ها راه دشواری در پیش است. این اجرام اندکی پس از تاریکی کامل آسمان در زمان ماراتن غروب خواهند کرد و دیگر امکان رصد آن‌ها وجود نخواهد داشت. به این اجرام، اجرام بحرانی شامگاهی گفته می‌شود و از عوامل بسیار مهمی در تعیین نفرات برتر رقابت خواهند بود.

پس از رصد این اجرام، بهترین راه رصد اجرام به ترتیب از غرب به شرق آسمان است. می‌توانید ابتدا از اجرام موجود در صورت‌های فلکی مثلث، برساوش، اندرومدا و ذات‌الکرسی شروع کنید؛ اجرامی که رصدشان نسبتا ساده است و وقت زیادی نمی‌گیرد.

پس از رصد این اجرام و پایدار شدن شرایطتان و فروکش کردن استرس، کار سختی در پیش نخواهید داشت تا اینکه به رصد کهکشان‌های موجود در صورت فلکی اسد، گیسو و سنبله برسید. این اجرام و همچنین اجرام موجود در صورت‌های فلکی دب اکبر و تازی‌ها کمی کار را برای کم‌تجربه‌تر‌ها سخت خواهند کرد. اما باز ‌هم اگر آرامش خود را حفظ کنید به راحتی با اتخاذ تکنیک‌های مناسب می‌توانید آن‌ها را رصد کنید. «باتلاق رقابت مسیه» اصطلاحا به خوشه‌ کهکشانی سنبله گفته می‌شود. اینجا شما با انبوهی از کهکشان‌های کم‌نور مواجهید که برای رصدشان باید صبر و حوصله داشته باشید. ( توصیه می‌کنم برای هرچه بیشتر آشنا شدن با تکنیک‌های مناسب رصد این خوشه، مقاله فتح بهشت از کاظم کوکرم را در ماهنامه نجوم ۲۵۵ بخوانید)

پس از رصد سنبله نیز مسیر تقریبا آسان است تا به رصد اجرام بحرانی صبحگاهی برسیم. اکنون زمان رصد انبوهی از خوشه‌های ستاره‌ای است، در‌حالی که خورشید هنوز طلوع نکرده و البته آسمان رو به روشنی گذاشته است، یعنی بازهم آسمان کاملا تاریک نیست. رصد اجرامM15,M55,M75,M3,M72,M73 چندان زحمتی ندارد اما دو جرمM2 وM30 ممکن است اندکی شما را به زحمت بیندازد.

چند نکته:

برای شرکت در رقابت مسیه، بیش از دانش و مهارت رصدی، نظم و آرامش در شرایط سخت رقابت اهمیت دارد. توصیه من این است که پیش از رقابت یک فهرست از اجرام مسیه را به ترتیبی که قرار است در رقابت رصد کنید، تهیه نمایید. در مورد هر جرم نام جرم، نوع و محدوده‌ آن را بنویسید و اگر موفق به رصدش شدید و امتیازش را کسب کردید، رویش خط بکشید. اگر هم موفق به رصد آن نشدید، به طریقی آن را مشخص کنید تا در فرصتی دیگر بتوانید بار دیگر برای رصدش تلاش کنید. البته اگر فرصتی بیابید!

در شب رقابت استفاده منظم از مواد قندی بسیار حائز اهمیت است. شاید استفاده از نوشابه‌های انرژی‌زا در نگاه اول مناسب به نظر برسد، اما توصیه من این است که سعی کنید از آبمیوه‌های معمولی و موادی همچون خرما استفاده کنید. نوشابه‌های انرژی‌زا می‌توانند سبب افزایش هیجان و استرس شما در طول رصد شوند. استفاده از مواد قندی به دو جهت یاور شما خواهد بود؛ اول اینکه چشمان شما برای عملکرد هرچه بهتر نیاز به مواد قندی دارند و دوم، مواد قندی منجر می‌شود تا شما به لحاظ آمادگی جسمانی در شرایط رقابت در بهترین حالت بمانید و خسته نشوید یا به قول خودمان کم نیاورید!

لباس گرم از عوامل کلیدی برای بهتر نتیجه گرفتن است. در شب رقابت از نیمه شب به بعد لزوم استفاده از لباس گرم بر همه شرکت‌کنندگان آشکار خواهد شد. سعی کنید لباس‌هایی به همراه داشته باشید تا علاوه بر کیفیت مناسب، آزادی حرکت را از شما نگیرد و شما بتوانید به راحتی در پشت ابزار خود حرکت کنید. دقت کنید که لباس‌های گرم را آرام آرام روی هم اضافه کنید. مثلا در ساعات اولیه ماراتن، شاید پوشیدن یک ژاکت مناسب کافی باشد، حتی اگر کمی احساس سرما کنید؛ اما یکباره پوشیدن ژاکت‌ و کاپشن و سوییشرت و… اشتباه است و منجر می‌شود شما در نیمه شب هرچه لباس بپوشید بازهم از سرما بلرزید.

در رصد اجرام عجله نکنید، گاهی ممکن است جرمی را در کمتر از ۲۰ ثانیه رصد کنید، اما گاهی برای رصد جرمی شاید پنج دقیقه هم وقت بگذارید و به نتیجه نرسید. آرامش خود را حفظ کنید و با حداکثر تمرکز به کار خود ادامه دهید. اگر حس کردید «نمی‌شود» آن جرم را رها کنید و به سراغ جرم دیگری بروید.

استفاده از چراغ قوه نور قرمز در شب رقابت الزامی است. سعی کنید چراغ قوه خود را در شب‌های پیش از رقابت بیازمایید تا نورش نه کم باشد، نه زیاد. همچنین نور باید قرمز باشد و اصلا چشم را اذیت نکند تا مانع دید شما و سایر شرکت‌کنندگان نشود.

مدت زمانی که در بین رقابت برای استراحت در نظر گرفته شده است، فرصت طلایی شما برای رفع خستگی و کسب انرژی است. در این مدت سعی کنید اصلا به رقابت فکر نکنید؛ اندکی دراز بکشید، چشمانتان را ببندید و سپس به خوردن مواد قندی بپردازید. اگر هم لازم است در این مدت از دستشویی استفاده کنید تا در زمان رقابت وقتتان از دست نرود.

هرگز در طول رقابت بخار دهانتان را روی چشمی‌ها و سایر ادوات اپتیکی ندمید («ها» نکنید). این کار ممکن است سبب شود در ادامه رقابت نتوانید از آن وسیله استفاده کنید.

شرکت‌کنندگانی که از لنز‌های طبی و یا عینک استفاده‌ می‌کنند توجه داشته باشند که ممکن است این ادوات برای آن‌ها مشکل‌ساز شوند، پس پیش از رقابت چند شب به وسیله عینک یا لنز خود به رصد آسمان بپردازند و تمهیداتی را برای بروز مشکل‌های احتمالی بیندیشند.

در مسیر رصد اجرام ممکن است محل دقیق جرمی را بیابید، اما آن را در میدان دید ابزارتان مشاهده نکنید! در چنین شرایطی سعی کنید چشم خود را در میدان دید بچرخانید و از تکنیک نگاه کردن با گوشه چشم استفاده کنید تا شاید جرم مورد نظر همچون هاله ای کم‌نور به چشمتان بیاید.

برای شرکت دراین رقابت مهم‌ترین نکته حفظ آرامش و دوری از استرس است. پس سعی کنید تا آنجا که می‌شود آرام باشید و فارغ از نتیجه از رصد آسمان لذت ببرید.

اسامی داوران و مربیان و همکاران طبق آخرین هماهنگی ها تا پایان ۲۱ اسفند به شرح زیر است:

دکتر محمدتقی میرترابی: مربی بخش آموزش ماراتن مسیه ۹۶، از پرسابقه ترین همکاران مجله نجوم، اخترفیزیکدان و عضو هیئت علمی دانشکده فیزیک دانشگاه الزهرا

کاظم کوکرم: مربی بخش آموزش ماراتن مسیه ۹۶، سردبیر مجله نجوم، از داوران و برندگان ادوار پیشین ماراتن مسیه و مدرس با سابقه نجوم

محمد نیلفروشان: داور بخش رقابت ماراتن مسیه ۹۶، از برندگان و داوران ادوار پیشین ماراتن مسیه و مدرس المپیاد نجوم

محمدصالح تیمار: داور بخش رقابت ماراتن مسیه ۹۶، عضو تحریریه مجله نجوم، از داوران و برندگان ادوار پیشین ماراتن مسیه و مدرس نجوم رصدی

حامد سلیمانی: داور بخش رقابت ماراتن مسیه ۹۶، همکار مجله نجوم و از داوران و برندگان ادوار پیشین رقابت‌های رصدی

مجتبی مقدسی: داور بخش رقابت ماراتن مسیه ۹۶، عکاس آسمان شب و از داوران و برندگان ادوار پیشین رقابت‌های رصدی

حامد زارع: داور بخش رقابت ماراتن مسیه ۹۶، مدرس با سابقه نجوم و از داوران و برندگان ادوار پیشین رقابت‌های رصدی

مهیار عباسی: داور بخش رقابت رصدی ماراتن مسیه ۹۶، مدال نقره المپیاد نجوم، از برندگان ماراتن مسیه ۹۴ و ۹۵

سبا فتوحی: داور بخش دوربین‌های دوچشمی در ماراتن مسیه ۹۶، مدرس نجوم و برنده بخش دوربین‌های دوچشمی ماراتن مسیه ۹۵

علی متین فر: داور بخش عکاسی و از مربیان بخش آموزش ماراتن مسیه ۹۶، از برندگان نخستین دوره رقابت مسیه، عکاس آسمان شب

امیرشاهچراغیان: داور بخش عکاسی ماراتن مسیه ۹۶، همکار مجله نجوم، مدرس عکاسی نجومی و عکاس آسمان شب

مجید قهرودی: مربی بخش آموزش ماراتن مسیه ۹۶، مدرس نجوم، از برندگان ادوار پیشین ماراتن مسیه و رقابت صوفی و عکاس آسمان شب

مهدی مومن زاده: مربی بخش آموزش ماراتن مسیه، همکار تحریریه مجله نجوم، عکاس آسمان شب و مدرس عکاسی نجومی

عرفان احمدی: مربی بخش آموزش ماراتن مسیه ۹۶، از داوران و برندگان ماراتن مسیه در ادوار پیشین، مدرس نجوم و همکار مجله نجوم

علی ابراهیم جباری: کمک داور بخش رقابت رصدی ماراتن مسیه ۹۶، از برگزیدگان ادوار پیشین ماراتن مسیه

امیرحسین موسوی: کمک داور بخش رقابت رصدی ماراتن مسیه ۹۶، مدال برنز المپیاد نجوم و مدرس المپیاد نجوم

طناز اسدی شاد: کمک داور بخش رقابت رصدی ماراتن مسیه ۹۶، دانشجوی ارشد فیزیک و مدرس المپیاد نجوم

الهام خیاط عالی: مدیر اجرایی ماهنامه نجوم و عضو کمیته برگزاری ماراتن مسیه ۹۶

کیارا عباس زاده اقدم: دبیر تحریریه مجله نجوم و عضو کمیته برگزاری ماراتن مسیه ۹۶

افشین دری: عضو کمیته برگزاری ماراتن مسیه ۹۶