جو پرآب یک «زحل داغ» دانشمندان را شگفت‌زده کرد

گروهی آمریکایی-بریتانیایی از پژوهشگران از تلسکوپ‌های فضایی هابل و اسپیتزر استفاده کردند تا به درک بهتری از سیاره عجیب و در حال حاضر منحصر به فرد «واسپ-۳۹بی» (WASP-39b) برسند. این سیاره  یک «زحل‌ داغ» است، یعنی تقریبا هم اندازه با این سیاره حلقه دار منظومه شمسی، اما بسیار به ستاره‌اش نزدیکتر است.

این مشاهدات که در «استرونومیکال ژورنال» (Astronomical Journal) گزارش شده است، نشان داد اگرچه پژوهشگران انتظار دیدن آب را داشتند، از میزان آبی که یافتند شگفت‌زده شدند. در حقیقت، جو این سیاره فراخورشیدی سه بار پر آب تر از جو خود زحل است. این واقعیت عجیب نشان می‌دهد که این سیاره خاص باید دور از سیاره مادرش شکل گرفته باشد، جایی که سیارک‌ها و دنباله‌دارهای یخی با آن برخورد کرده‌اند و سپس به داخل منظومه آمده است.

نویسنده دیگر این مقاله دیوید سینگ (David Sing)، از دانشگاه اکستر (University of Exeter)، در بیانیه‌ای گفت: «واسپ-۳۹بی نشان می‌دهد سیاره‌های فراخورشیدی می‌توانند ترکیبات بسیار متفاوتی نسبت به سیاره‌های منظومه ما داشته باشند. امیدواریم که این تنوع، سر نخ‌های خوبی برای درک روش‌های مختلف شکل‌گیری و تکامل سیاره‌ها به ما بدهد.»

این سیاره فراخورشیدی در فاصله ۷۰۰ سال نوری از ما در صورت فلکی سنبله قرار گرفته است؛ هفت میلیون کیلومتر با ستاره‌اش فاصله دارد و حدودا ۲۰ برابر نزدیکتر از فاصله زمین تا خورشید است. یک سمت این سیاره همواره رو به ستاره‌اش است و دمای آن تا °C۷۷۶.۷  هم می‌رسد. این نزدیکی، شکل خاصی به واسپ-۳۹بی می‌دهد. جرمش به اندازه زحل است، اما به قدری پف کرده که از مشتری بزرگتر است.

نکته مهمی که این مشاهدات را امکان‌پذیر کرد آن بود که جو گرم سیاره، فاقد ابرهای مرتفع است. پژوهشگران توانستند با مشاهده داخل جو، اطلاعاتی درباره مقدار آب این سیاره جمع‌آوری کنند که بدون آن، گروه نمی‌توانست ساختار احتمالی آن را بازسازی کند.

سرپرست پژوهشگران، هانا ویکفورد (Hannah Wakeford) از موسسه علوم تلسکوپ فضایی در بالتیمور، مریلند و دانشگاه اکستر توضیح داد: «برای شناخت منظومه شمسی خودمان، نیاز بود به فراتر از آن نگاه کنیم. اما سیاره‌های فراخورشیدی به ما نشان می‌دهند که شکل‌گیری سیاره‌ها پیچیده‌تر و گیج کننده‌تر از چیزی است که فکر می‌کردیم و این فوق‌العاده است!»

گروه امیدوار است سال آینده با کمک تلسکوپ فضایی جیمز وب، بتوانند تحلیل بهتری انجام دهند. مثلا بررسی کربن و اکسیژن درک بهتری از محل و چگونگی تشکیل سیاره‌ها به ما می‌دهد.