ماه آبی، اَبَرماه خونین و ماه‌گرفتگی؛ چه رویدادی در راه است؟

سه پدیدۀ ماه آبی، ابرماه خونین و ماه‌گرفتگی یکی است یا دست‌کم باید گفت در یک زمان رخ می‌دهد. بیایید با هم نگاهی به هر بخش از اصطلاح انگلیسی این پدیده بی‌اندازیم. اصطلاح انگلیسی به کار رفته در خبرگزاری‌ها «Super Blue Blood Moon» است که به سه وضعیت ماه اشاره دارد و به تفکیک توضیحی مختصر دربارۀ آن‌ آورده‌ایم:

۱. اصطلاح «Blue Moon» یا ماه آبی به دومین ماه کامل در یک ماه اشاره دارد. در این شرایط ماه آبی دیده نمی‌شود، بلکه به رنگ سفید-نقره‌ای دیده می‌شود. دربارۀ این واژه و پدیدار شدنش در ادامه توضیحاتی آمده است.

۲. اصطلاح «Blood Moon» به ماهی گفته می‌شود که از درون سایۀ زمین می‌گذرد و رنگش به سرخی می‌گراید. بااین‌حال، طبق شرایط جوی و در هنگام غروب و در مقایسه با خط افق شاید برافروخته نیز به نظر برسد.

۳. ابر ماه یا «Super Moon» در اصطلاح به ماهی گفته می‌شود که در مدار خودش به نزدیک‌ترین فاصله از زمین می‌رسد. در این شرایط ماه حدود ۱۴ درصد بزرگ‌تر به نظر می‌رسد.

برخی از دوستان در شبکه‌های اجتماعی چنان به این موضوع پرداخته‌اند که گویی قرار است سه ماه متفاوت در آسمان دیده شود! گاهی ترجمۀ غلط و نا­آگاهی کار دستمان می‌دهد. به‌ویژه، در شرایطی که برخی خود را متخصص در هر موضوعی می‌دانند. در شامگاه ۱۱ بهمن امسال پدیدۀ ابرماه آبی اتفاق می‌افتد که البته به هیچ عنوان به اتفاقی خاص در ماه اشاره ندارد. این عبارت، در زبان انگلیسی قدیم، در معنی کاملاً متفاوتی به کار می‌رفته و بیشتر به غیرمنتظره بودن رخدادی اشاره داشته است. هرچند ماه در شرایط مختلف جوی می‌تواند به رنگ آبی‌گون یا نیلگون نیز دیده شود. حال چرا در اصطلاح «ماه آبی سرخ فام» می‌گوییم؟ همان طور که پیش‌تر عنوان شد، ماه آبی صرفاً به ابرماه دوم ماه گفته می‌شود؛ این اصطلاح به معنی نجومی آن در سال ۱۹۳۴/۱۳۱۲در مجلات نجومی به کار رفت و به هیچ وجه جنبۀ بصری یا فیزیکی ندارد. ماه آبی یا همان اَبَرماه آبی بیشتر به رنگ سفید یا نقره‌ای دیده می‌شود. حال در این شرایط اگر به دلایل مختلف، از جمله گذر از سایۀ زمین یا فعل وانفعالاتی که در دهانه‌های آتشفشانی یا عوارض دیگر زمین رخ می‌دهد، تغییر در ترکیبات جو ایجاد شود و ظاهری سرخ رنگ به ماه دهد، در اصطلاح به آن ابرماه آبی سرخ فام می‌گویند. این اصطلاح به پدیده‌ای نجومی و جوی به‌طور هم‌زمان اشاره دارد. امسال ابرماه به رنگ سرخ دیده خواهد شد و در برخی از مناطق در شرایط گرفت یا خسوف خواهد بود؛ ولی هرگز سه ماه در آسمان ظاهر نخواهد شد.