برخورد با مواد معدنی برون زمینی ۶۰ میلیون ساله

در جزیره‌ای دور افتاده در اسکاتلند آثاری از مواد معدنی برون زمینی پیدا شده که مربوط به برخورد شهاب‌سنگی با زمین در ۶۰ میلیون سال پیش است. طبق مقاله‌ای که در مجله ژئوساینس وُرلد (GeoScienceWorld) در تاریخ ۲۱ آذر /۱۲ دسامبر منتشر شد، گروهی از جغرافی‌دانان، از برک‌بک دانشگاه لندن، در حال بررسی سنگ‌های آتشفشانی در جزیره اسکای در اسکاتلند بودند. آن‌ها در حین این کاوش سنگ‌های معدنی نادری کشف کردند که پیش از این روی زمین دیده نشده بود.

تمرکز اصلی گروه در این پژوهش روی لایه‌ای یک متری از گدازه‌ای با ۶۰ میلیون سال قدمت است. پژوهشگران با استفاده از یک ریزکاو الکترونی(electron microprobe)  متوجه شدند در سنگ‌های این منطقه مواد معدنی کمیابی وجود دارد که از فضا آمده است. ریزکاو الکترونی، الکترون‌ها را به سمت نمونه‌ها پرتاب و پرتو ایکس تابشی از نمونه‌ها را در واکنش آن تحلیل می‌کند.

این مواد معدنی اسرارآمیز ازبورنیت‌های غنی از وانادیم و نیوبیوم هستند که پیش‌تر فقط در مأموریت استارداستِ ناسا کشف شده بودند. نمونه غبار‌های کیهانی جمع‌آوری شده در این مأموریت از دنباله‌دار ۸۱-پی/وایلد۲ (۸۱P/Wild 2) کشف شدند. یکی از نویسندگان مقاله این پژوهش با نام اندی بیرد (Andy Beard)، مدرس دپارتمان علوم‌سیاره‌ای و زمین در برک‌بک دانشگاه لندن، در بیانیه‌ای گفت: «زمانی‌که ماهیت سنگ‌ها را فهمیدیم، بسیار غافلگیر شدیم و برای ما کمی شوکه‌کننده بود چون انتظارش را نداشتیم.»

به گفته پژوهشگران، نمونه کشف شده ذوب نشده بود؛ این احتمالاً به این معناست که تکه‌ای اصلی از شهاب‌سنگ بوده است. سایر مواد معدنی مرتبط با برخورد نیز در همان محل پیدا شد. جالب آنکه همین ترکیب معدنی عجیب در محل دیگری و هفت کیلومتر دورتر پیدا شد. طبق مشاهدات، این محل شامل لایه‌ای به ضخامت دو متر از مواد خارج شده از دهانه برخوردی بود. این کشف سؤال‌های بسیاری را درباره این ناحیه -که با نام بی‌پی‌آی‌پی(BPIP)  نیز شناخته می‌شود- و محل برخورد شهاب‌سنگ باستانی به‌وجود می‌آورد.

به باور پژوهشگران این احتمال نیز وجود دارد که برخورد شهاب‌سنگ سبب فوران گدازه‌های آتشفشانی شده باشد و تصور می‌شود آغاز آن در همان زمان بوده است. ناحیه‌ای که پژوهشگران مواد معدنی غیرعادی را در آن کشف کردند ناهموار، باتلاقی و دارای شیب زیاد است؛ به‌طوری که شاید مانعی بر سر راه پژوهشگران قبلی در جمع‌آوری نمونه از محل بوده است. سیمون درک (Simon Drake)، مدرس همکار زمین‌شناسی در همان مؤسسه، در بیانیه‌ای گفت: «ما تا بالای زانو در گل بودیم و من دائماً به اندی بیرد می‌گفتم که امیدوارم ارزشش را داشته باشد و البته داشت.»