آشنایی با واژگان و اصطلاحات تخصصی علم نجوم

انفجار بزرگ (مهبانگ)

تئوری بیگ بنگ برجسته ترین تئوری علمی است که تاکنون در مورد پیدایش جهان ارائه شده است. طبق این نظریه جهان هستی بین ۱۰تا۲۰میلیون سال پیش با انفجاری که تمام مواد تشکیل دهنده جهان را به همه سو پرتاب کرد به وجود آمده است.

ابراورت

مجموعه ای از اجرام در فاصله ای هزار برابر فاصله پلوتو از خورشید که مانند کره ای منظومه شمسی را در برگرفته است.

ابرنواختر

ابرنواختر، نوعی انفجار نادر عظیم ستاره ای است که بر اثر این انفجار نور کم دوام، اما بی نهایت درخشانی تولید می شود. انرژی که از انفجار هر ابر نواختر آزاد می شود، می تواند ده ها هزار سیاره نظیر زمین را ویران کند. در دل این انفجارها عناصر به وجود آمده درون ستارگان در فضای میان ستاره ای منتشر می شوند تا در آنجا به ستارگان و سیارات تازه تبدیل شوند. اتمهای کربن که بخشی از مولکولهای تشکیل دهنده حیات هستند، برای نخستین بار در داخل ستارگان ایجاد شده اند.

اروپا

دومین قمر مشتری.

اروژنی

مجموعه رویدادهایی که در طی تشکیل یک رشته کوهستان رخ می دهند را اروژنی یا تشکیل کوه می گویند.

ازن

حدوداً ۴۸ کیلومتر بالاتر از سطح زمین، لایه ثابتی به نام استراتوسفر یا”هواکره”وجود دارد. “هواکره”شامل لایه ای است که در آنجا پرتوهای فرابنفش تابیده شده از خورشید، با مولکولهای هوا برخورد کرده و گازی به نام ازن تولید می گردد. ازن ورود پرتوهای زیان بار فرابنفش به سطح زمین را سد می کند.

اسپاتنیک

اولین ماهواره مصنوعی که توسط اتحادیه جماهیر شوروی در سال۱۹۵۷به فضا پرتاب شد.

اسید آمینه

در شیمی به هر ملکولی که شامل گروه های کاربردی آمینه و اسید کربوکسیلیک است اسید آمینه گفته می شود. در ساختار کائنات و بالطبع سیارات، مولکولهای پیچیده کربن و اسیدهای آمینه، دو رکن اصلی تشکیل دهنده حیات هستند. با انتشار دقیق و ترکیب این اجزا و ذرات اولیه، طبیعت قادر به ساختDNA، شالوده اساسی حیات و زندگی در کره زمین گردیده است.

افقهای نو

نام سفینه ناسا که از سال۲۰۰۶به مقصد پلوتو سفر خود را آغاز نمود.

الکترون

الکترون ذره بنیادی پایداری با بار الکتریکی منفی است. الکترون ها در همه اتم ها حضور دارند و در لایه های خاصی به دور هسته اتم می چرخند.

الیمپوس

مریخ بزرگترین کوه های آتشفشانی موجود در منظومه شمسی را در خود جای داده است. بلندترین آنها الیمپوس ارتفاعی است معادل۲۷کیلومتر و قطری به اندازه ۶۰۰کیلومتر دارد که با دشتهای مسطح احاطه شده است.

اوج

قسمتی از مدار ماه که بیشترین فاصله از زمین یعنی ۴۰۵/۵۰۰کیلومتر را دارد.

ای وی ای

این اصطلاح مخفف Extra Vehicular Activityبه معنای فعالیت خارج از فضاپیما می باشد.

آپولو

نام مأموریت هایی که با هدف فرود انسان بر روی ماه بین سالهای ۱۹۶۹تا۱۹۷۲توسط ایالات متحده انجام گرفت. فضاپیماهایی که در این مأموریتها به کار برده شدند نیز آپولو نامگذاری شدند.

آدامز، جان

ستاره شناس و ریاضیدان قرن نوزدهم.

آرسیا

یکی از چهار آتشفشان بزرگ مریخ.

آرمسترانگ، نیل

فضانورد امریکایی و نخستین انسانی که بر روی ماه قدم گذاشت.

آسکرئوس

یکی از چهار آتشفشان بزرگ مریخ.

آمازونین

سومین دوره زمان مریخ.

آندزیت

نوعی سنگ آتشفشانی در مریخ و زمین است. مقدار سیلیکای موجود در این سنگ نسبت به بازالت بیشتر است.

ایری، سرجورج

ستاره شناس سلطنتی انگلستان در قرن نوزدهم.

اینشتین، آلبرت

متولد۱۴مارس۱۸۷۹، وی طراح نظریات خاص و عام نسبیت بود. علاوه بر این، او در بسط تئوری کوانتوم و مکانیک آماری سهم عمده ای داشت. این در حالی ست که اینشتین بیش از همه به خاطر نظریه نسبیت شهرت دارد. (بویژه در هم ارزی جرم و انرژی E=mcبه توان ۲)وی به خاطر توضیح تأثیرات فوتوالکتریک در سال۱۹۰۵و به خاطر خدماتش به فیزیک، جایزه نوبل در فیزیک سال۱۹۲۱را دریافت کرد.

آیو

نزدیکترین قمر مشتری.

بادهای خورشیدی

لایه های بیرونی خورشید داغ و متلاطم است. گازهای داغ و ذرات باردار پیوسته از این لایه به فضا متساطع می شوند. این جریان گازها و ذرات، بادهای خورشیدی را ایجاد می کنند که بر همه چیز در منظومه شمسی می وزند.

بازالت

زمین دارای دو نوع پوسته است. زمینهای خشک قاره ها که اغلب از گرانیت و سیلیکات ساخته شده اند و کف اقیانوس ها که از ترکیبات تیره و متراکم سنگ های آتشفشانی به نام بازالت پوشیده شده اند.

بطلیموس

ریاضیدان و ستاره شناس یونانی در سال های حدود۱۶۱-۸۳ بعد از میلاد بود که افکار ستاره شناسان را برای قرن ها پس از مرگش تحت تأثیر قرار داد. کار بطلیموس اصولاً بسط توسعه کارهای نجومی ستاره شناسان باستان مانند هیپارخوس(حدود ۱۴۶تا۱۲۷قبل از میلاد) بود که آنرا در یک مجموعه ۱۳جلدی به نام المجسطی به رشته تحریر در آورده بود.

پادماده

هم ذرات دارای پاد ذره یا پاد ماده می باشند. خصوصیات پاد ذره معکوس ذره است. برای مثال، اگر بار الکتریکی ذره ای مثبت باشد، بار پادذره آن منفی خواهد بود. خصوصیاتی که معکوس نمی شوند، در ذره و پادذره یکسان می باشند. برای مثال جرم هر ذره با پاد ذره اش برابر است بود و نبود ذره و پادذره به یکدیگر وابسته است. هر ذره ای در طبیعت همراه با پادذره اش به وجود می آید و هر ذره ای همراه با پادذره اش از بین می رود. در واقع در برخورد یک ذره با پاد ذره هر دو از بین رفته و انرژی به وجود می آید.

پاونیز

یکی از چهار آتشفشان بزرگ مریخ.

پایگاه آرامش

محل فرود نخستین انسانها در ماه.

پایونیر-زحل

از سفینه های ارسال شده به سیاره مشتری توسط ایالات متحده.

پایونیر۱۰

از سفینه های ارسال شده به سیاره مشتری توسط ایالات متحده.

پرانگ، هرتز

ستاره شناس دانمارکی.

پرایدوتیت

بیشتر جبه زمین متشکل از سنگی به نام پرایدوتیت است. این سنگ عموماً از سیلیکون، اکسیژن، آهن منیزیوم تشکیل شده. فراوان ترین ماده معدنی در پرایدوتیت، الیوین می باشد.

پرتوهای الکترومغناطیسی

پرتوهای الکترومغناطیسی شامل نیروهای الکتریکی و نیروی مغناطیسی می باشند. این پرتوها را می توان مانند یک موج انرژی و یا بسته های ذره مانند از انرژی به نام فوتون دانست. از کم انرژی ترین تا پرانرژی ترین پرتوهای الکترومغناطیسی به ترتیب عبارتند از: امواج رادیویی، اشعه فروسرخ، نورمرئی، اشعه فرابنفش، اشعه ایکس و پرتوی گاما.

پرکتور، ریچارد

ستاره شناس انگلیسی که در دهه هشتاد قرن نوزدهم به درستی اعلام کرد که چاله های ماه نتیجه برخورد اجرام جامد به سطح ماه می باشند.

پروپلنت

سوخت مخصوص راکت ها.

پروتئوس

قمر سیاره نپتون.

پروتکل کیوتو

قراردادی که کشورهایی در سراسر جهان به منظور کنترل بحران گرم شدن زمین طرح کرده اند.

پروتون

ذره ای بنیادی با بار مثبت است که بخشی از هر اتم را تشکیل می دهد. جرم پروتون۱۸۳۷برابر جرم الکترون است.

پلاسما

حالت چهارم ماده گازی شبه خنثی از ذرات باردار و خنثی.

پلانیتیا

بزرگترین چاله موجود در سطح مریخ.

تارسیس

منطقه مرتفعی در مریخ.

تالاسا

قمر سیاره نپتون.

ترشکوا، والنتینا

اولین زنی که پا به فضا گذاشت.

تری

مناطق روشن ماه.

تریتون

قمر نپتون.

تسیولکوفسکی، کنستانتین

یک دبیر روسی که برای اولین بار مقاله علمی استفاده از راکت ها برای سفرهای فضایی را کامل نمود.

تکینگی

نیروی گرانش نزدیک یک سیاهچاله بسیار قوی است چرا که همه ذرات سیاهچاله در یک نقطه در مرکز آن متمرکز شده اند. فیزیکدانان به این نقطه، تکنیگی می گویند و بر این باورند که اندازه آن از هسته یک اتم نیز کوچک تر است.

تی ان تی

تی ان تی یا تری نیتروتولوئن یکی از معروف ترین مواد منفجره ای است که تاکنون شناخته شده است این ماده منفجره را می توان یکی از قوی ترین مواد منفجره به حساب آورد.

تیتان

بزرگ ترین قمر سیاره زحل، تیتان نام دارد. قطر این قمر ۵۱۵۰کیلومتر(بزرگ تر از سیاره پلوتو) است. تیتان یکی از معدود اقمار موجود در منظومه شمسی است که دارای جو می باشد.

تیتف، گرمن

فضانورد اهل شوروی.

جمعیت ستاره گان

ستارگان بر اساس سنشان به سه گروه تقسیم می شوند. ستارگان جمعیت اول، ستارگان جمعیت دوم و ستارگان جمعیت سوم. ستارگان جمعیت اول جوان ترین نسل از ستارگان هستند. خورشید ما نیز در این جمعیت می باشد. این نسل از ستارگان علاوه بر هلیوم و هیدروژن دارای ۲تا ۵ درصد عناصر سنگین تر می باشند. نسل قدیمی تر یا جمعیت دوم ستارگان دارای حدود۱درصد عناصر سنگین مانند کربن و اکسیژن می باشند و جمعیت سوم تاکنون هیچ ستاره ای از این نسل دیده نشده است، اساساً حاوی هیدروژن و هلیوم هستند.

جمینی

از اولین فضاپیماهای چند نفری.

جو خارجی

جو خارجی به ذرات بسیار کم چگالی گفته می شود که پیرامون یک جسم بدون جو را احاطه کرده است.

حرکت انتقالی

حرکت سیارات به دور خورشید.

حضیض

قسمتی از مدار ماه که کمترین فاصله از زمین یعنی ۳۶۳/۳۰۰کیلومتر را دارد.

حوضه کالوریس

بزرگ ترین چاله عطارد.

خورشید

خورشید، گوی غول پیکر درخشانی در میان منظومه شمسی و تأمین کننده نور، گرما و انرژی های دیگر زمین است. این ستاره به طور کامل از گاز تشکیل شده است.

دسپینا

قمر سیاره نپتون.

دنباله دار هیل-باپ

یکی از فعال ترین دنباله دارهای ۴۰۰سال اخیر.

دیموس

قمر مریخ.

راسل، هنری نوریس

ستاره شناس آمریکایی.

رگولیت

برخورد اجرام ریز کیهانی باعث خرد شدن سنگهای سطح ماه و تبدیل آنها به پودری به نام رگولیت می شود. رگولیت در همه جای ماه وجود دارد.

روزخورشیدی

۲۴ساعت زمان لازم است تا در زمین یک دور وضعی خود را تکمیل کند. این زمان را روز خورشیدی می گویند.

روز قمری

ماه در هر ۲۹/۵روز یکبار به دور خود می چرخد. در واقع این مدت زمان بین یک طلوع خورشید تا طلوع دیگر در ماه است و به آن روز قمری می گویند.

روز نجومی

مدت زمان واقعی یک دور حرکت وضعی زمین معادل۲۳ساعت و ۵۶دقیقه و۴/۰۹ثانیه می باشد. این زمان را روز نجومی زمین می نامند. روز نجومی از روز خورشیدی کوتاه تر است.

زحل

زحل یا کیوان ششمین سیاره از سمت خورشید در منظومه شمسی، بعد از سیاره مشتری بزرگ ترین سیاره در منظومه شمسی می باشد. این سیاره دارای هفت حلقه مسطح به دور خود است. این حلقه ها زحل را به یکی از زیباترین اجرام آسمان در منظومه شمسی تبدیل کرده اند. قطر زحل در استوا تقریباً۱۰برابر قطر زمین است. این سیاره از زمین با چشم غیر مسطح قابل رؤیت است.

زمین

سومین سیاره منظومه شمسی از سمت خورشید، خانه امن ما و تنها سیاره ای در عالم که حیات در آن کشف شده است.

زهره

زهره(ناهید یا ونوس)دومین سیاره از سمت خورشید در منظومه شمسی، به دلیل تشابه اندازه، جرم، چگالی و حجم به خواهر دوقلوی زمین شهرت گرفته است. قطر این سیاره در حدود۱۲،۱۰۰کیلومتر و تقریبا ۶۴۴کیلومتر کمتر از قطر زمین می باشد. هیچ سیاره ای به اندازه ونوس به زمین نزدیک نمی شود.

سال کبیسه

از آنجاییکه حرکت وضعی زمین در انتهای هر سال به یک عدد کامل نمی رسد، ترتیب تقویم در هر سال معادل ۶ساعت نسبت به ترتیب فصول متفاوت می شود. برای هماهنگی تقویم و فصول، هر چهار سال یکبار۱روز به تقویم اضافه می شود تا عدم تناسب برطرف گردد. سالهایی که یک روز اضافی دارند سال کبیسه نامیده می شوند. در تقویم میلادی یک روز اضافه در آخر دومین ماه سال یعنی فوریه قرار می گیرد و در تقویم خورشیدی یک روز به آخر اسفندماه اضافه می گردد.

سال نجومی

گردش زمین به دور خورشید ۳۶۵روز و ۶ساعت و۹دقیقه و۹/۵۴ثانیه به طول می انجامد. این دوره زمانی سال نجومی خوانده می شود.

ستاره

ستاره یک توپ عظیم الجثه درخشان در فضا است که مقادیر بسیار زیادی نور و دیگر اشکال انرژی را تولید می کند. ستارگان در پهنه آسمان مانند نقاطی نورانی در حال چشمک زدن به نظر می آیند اغلب ستارگان از گاز و ماده ای گاز مانند و بسیار داغ به نام پلاسما تشکیل شده است.

ستاره نوترونی

این نوع از ستارگان ترکیبی از بسته های محکم اتمی یا ذرات تشکیل دهنده اتم می باشند. این گونه ستارگان از هر چیزی که در زمین یافت می شود، چگال تر و متراکم ترند.

ستاره وگا

روشن ترین ستاره صورت فلکی چنگ رومی با قدر صفر که چهارمین ستاره پرنور آسمان است.

سرعت نور

نور با سرعتی معادل۲۹۹/۷۹۲کیلومتر در ثانیه در فضا سفر می کند.

سفینه لونا۳

در سال ۱۹۵۹، اتحاد جماهیر شوروی سفینه لونا۳را به قسمتی از ماه که دیده نمی شود فرستاد و این سفینه نخستین عکس ها را از سمت پنهان ماه تهیه نمود.

سوخت سه-آلفا

ترکیب هسته هلیوم با سه ذره آلفا و تشکیل یک هسته کربن.

سیارک

سیاره های کوتوله یا سیارکها اجرام گرد کوچکی هستند که دور خورشید می چرخند. برخلاف سیارات این اجرام کوچک نیروی گرانش قابل ملاحظه ای برای تأثیرگذاری بر حرکت اجرام دیگر ندارند. این سیارکها اغلب به همراه دسته هایی از اجرام آسمانی کوچک تر از خود در حرکتند.

سیفرت، کارل

ستاره شناس آمریکایی.

سیلیکات

دو عنصر سیلیکون و اکسیژن تقریباً سه چهارم پوسته را تشکیل می دهند. ترکیبات این دو عنصر برای زمین شناسان بسیار پر اهمیت بوده و با نام “سیلیکا”شناخته می شوند. مواد معدنی که شامل سیلیکا می باشند”سیلیکات”نامیده می شوند.

شهاب سنگ شومیکر-لوی

شهاب سنگی که در جولای ۱۹۹۴با سیاره مشتری برخورد کرد.

صفحات تکتونیک

با جریان جبه زمین، پوسته زمین با تکه هایی تقسیم می شود که به آنها صفحه های تکتونیک می گویند.

طوفان شراره ای

طوفانهای شراره ای در اثر انفجارهای مهیب در سطح خورشید ایجاد می شوند. در مدت زمانی معادل چند دقیقه یک طوفان می تواند دمای مواد موجود را تا میلیونها درجه افزایش دهد و انرژیی آزاد نماید که معادل انرژی آزاد شده توسط یک هزاربیلیون تن تی ان تی می باشد.

عطارد

عطارد نزدیک ترین سیاره به خورشید و قطر آن حدوداً دو پنجم قطر زمین است. به دلیل اندازه کوچک عطارد و نزدیک بودن آن به خورشید درخشان، رصد آن از زمین بدون تلسکوپ اغلب بسیار مشکل می باشد.

فاز

هنگام رصد برخی از اجرام تغییراتی در شکل و اندازه آنها مشاهده می شود. این تغییرات آشکار را که شبیه تغییرات ظاهری ماه است، فاز می نامند. این تغییرات به این دلیل است که در زمانهای مختلف قسمتهای روشن جرم که از زمین دیده می شوند متفاوت می باشند.

فضا

قسمتهای نسبتاً تهی کیهان است که بیرون از جو سیارات قرار دارد. از آنجه که جو زمین ناگهان تمام نمی شود، بلکه تدریجاً با افزایش ارتفاع رقیق می شود، مرز مشخصی میان فضا و جو وجود ندارد. غالباً از ارتفاع ۱۰۰کیلومتری به عنوان مرز میان جو و فضا استفاده می شود.

فضاپیمای پایونیر-ونوس۱

فضاپیمای ایالات متحده به نام پایونیرونوس۱گردش خود به دور ونوس را در۴ دسامبرآغاز کرد. این فضاپیما تصاویر راداری از ونوس را برای ما ارسال نمود، از سطح سیاره نقشه ای تهیه کرد و دمای ابرهای بالای سیاره را اندازه گرفت.

فلورنت لانگرن، مایکل

مهندس و ستاره شناس آلمانی مشهور به لانگرنوس که در سال ۱۶۴۵نقشه ای را منتشر کرد که در آن برای همه نشانه های سطح ماه به ویژه چاله ها، نام نهاده شده بود.

فوبوس

قمر مریخ.

فوتون

بنا به نظریه کوانتومی، امواج به ظاهر پیوسته الکترومغناطیسی، از کوانتوم های گسسته ای به نام فوتون تشکیل شده اند. هر فوتون دارای انرژی مشخصی است که مقدارآن فقط به فرکانس بستگی دارد.

کارون

قمرپلوتو.

کاسینی، دومینکو

ستاره شناس آلمانی متولد فرانسه قرن هفدهم.

کالیستو

چهارمین قمر مشتری.

کانالهای طغیان

کانالهایی در مریخ که می تواند عرضی معادل۱۰۰کیلومتر و طولی به اندازه۲۰۰۰کیلومتر داشته باشند.

کاوشگر کلمنتاین

کاوشگر روبوتیک آمریکایی که در سال۱۹۹۰به ماه فرستاده شد.

کاوشگرماژلان

کاوشگر ایالات متحده که در سال۱۹۹۰، گردش خود به دور سیاره ونوس را آغاز کرد.

کاوشگر مسنجر

کاوشگری در سال۲۰۰۴توسط ایالات متحده به سمت عطارد فرستاده شد.

کاوشگرهای پایونیر

کاوشگرهای ایالات متحده که به ونوس فرستاده شدند.

کاوشگرهای ونرا

کاوشگرهای شوروی که به ونوس فرستاده شدند.

کپلر، یوهانس

یوهانس کپلر یوهانس کپلر(۱۶۳۰-۱۵۷۱)، ستاره شناس آلمانی نشان داد که سیارات در مسیرهایی بیضوی حرکت می کنند و خورشید در یکی از کانون های بیضی قرار دارد. پس از مشاهده مدار مریخ، او همچنین نشان داد که خط فرضی میان سیاره و خورشید در زمانهای مساوی مناطق مساوی بیضی را قطع می کند، زیرا هنگامی که سیاره به خورشید نزدیک تر می شود، سریع تر حرکت می کند. بالاخره او نشان داد که چگونه زمان گردش سیاره در مدار خورشید (دوره تناوب مداری)با فاصله افزایش می یابد. این کشفیات به قوانین حرکات سیاره ای کپلر معروف شدند.

کره خورشیدی

بادهای خورشیدی به شکل یک حباب بزرگ شبیه به قطره اشک به نام هلیوسفر(کره خورشیدی)، در فضای میان سیاره ای گسترده شده اند. خورشید و همه سیاره های آن درون هلیوسفر قرار گرفته اند.

کلوین

ستاره شناسان دمای ستارگان را با واحدی به نام کلوین اندازه گیری می کنند و به طور خلاصه آن راkمی نویسند. یک کلوین دقیقاً برابر با ۱درجه سلسیوس یا۱/۸درجه فارنهایت است، اما تفاوت واحد کلوین با واحد سلسیوس در نقطه شروع آنهاست. مقیاس واحد کلوین از صفر مطلق که برابراست با ۲۷۳،۱۵-درجه سانتیگراد آغاز می شود. کمربند اصلی مداری که ما بین مدارهای مریخ و مشتری قرار دارد و میلیونها جرم کوچک آسمانی و سیاره کوتوله در آن وجود دارند.

کمربند کوئیپر

مداری که دورتر از مدار نپتون قرار دارد و میلیونها جرم کوچک آسمانی و سیاره کوتوله در آن وجود دارند.

کوارک

هسته ها (نوکلئون ها) یا به عبارت دیگر پروتونها و نوترونها خود از ذرات کوچکتری ساخته شده اند که کوارک نامیده می شوند. کوارکها، نوکلئون ها را می سازند و آنها به یکدیگر متصل شده هسته اتمها را به وجود می آورند. هسته و الکترون ها در اتحاد با یکدیگر اتمها را ایجاد می کنند و اتمها نیز با پیوستن به یکدیگر مولکولهای کوچک و بزرگ از قبیل مولکولهای آب یا سفیده تخم مرغ را می سازد. تا به حال ۶ گونه کوارک متفاوت شناسایی شده اند با این همه فقط دو نوع آنها در تشکیل مواد پایدار معمولی نقش مهمی دارند. کوارکها هیچ گاه به تنهایی نقشی را به عهده ندارند بلکه همیشه در گروههای دو و سه تایی هستند.

کوتوله سفید

ستاره ای به رنگ سفید با درخشندگی کم، قطر کوچک و چگالی بسیار زیاد.

کوتوله سیاه

بقایای سرد ستاره مرده ای که همه منابع انرژی خود را به پایان رسانده است.

کهکشان راه شیری

کهکشان راه شیری، کهکشانی مارپیچی است که شامل حدود۵۰۰میلیارد ستاره است. این کهکشان حدود۱۰میلیارد سال پیش، از یک ابر عظیم گاز و غبار شکل گرفت. در قسمت مرکزی کهکشان راه شیری هسته ای کروی قرار دارد که ممکن است شامل یک سیاهچاله نیز باشد. هسته توسط گروهی از دنباله های مارپیچی در برگرفته شده است. این دنباله ها از ستاره های فروزان تازه شکل یافته تشکیل شده اند. هسته و قرص کهکشان با هاله ای از ستاره هایی با طول عمر بسیار زیاد، در بر گرفته شده اند.

کهکشان

کهکشان مجموعه ای است از ستارگان، غبار و گاز که توسط گرانش در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. دانشمندان تخمین می زنند که بیش از ۱۰۰بیلیون کهکشان در فضای مرئی کائنات پراکنده شده اند. ستاره شناسان به کمک تلسکوپ از میلیونها کهکشان تصویر گرفته اند. قطر کهکشان از چند هزار تا نیم میلیون سال نوری است. کهکشانهای کوچکتر کمتر از بیلیون ستاره دارند اما کهکشانهای بزرگ دارای بیش از یک تریلیون ستاره هستند.

گاگارین، یوری

فضانورد اهل شوروی و نخستین انسانی که وارد فضا شد.

گالاتیا

قمر سیاره نپتون.

گالیلئو

از سفینه های ارسال شده به سیاره مشتری توسط ایالات متحده.

گالیله، گالیلئو

ستاره شناس و فیزیکدان ایتالیایی.

گانیمد

سومین قمر مشتری.

گرانش

گرانش، نیروی جاذبه ای است که بین همه اجرام، به خاطر جرمشان، وجود دارد.

گلن، جان

اولین فضانورد آمریکایی که در مداری به دور زمین به گردش پرداخت.

گیسو

هردنباله دار از یک هسته جامد، که توسط ابری به نام گیسو احاطه شده است، تشکیل می شود.

لاریسا

قمر سیاره نپتون.

لاول، پرسیوال

ستاره شناس آمریکایی.

لکه خورشیدی

لکه های خورشیدی در سطح آتشین خورشید مانند حفره هایی به نظر می رسند و در حقیقت مناطقی هستند که دمای آنها حدود۲۰۰درجه سانتیگراد از سطح اطراف آنها کمتر است. لکه های خورشیدی تنها به این دلیل که از بقیه قسمتهای خورشید خنک تر و کم نورترند تیره و تار به نظر می رسند اگر جدا کردن یکی از لکه های خورشید و بررسی آن امکان پذیر بود این لکه ها به روشنی ماه کامل دیده می شدند.

لوریر، اوربان

ریاضیدان فرانسوی قرن نوزدهم.

لونارپراسپکتور

کاوشگر روبوتیک آمریکایی که در سال ۱۹۹۰به ماه فرستاده شد.

لونخود

خودروی قابل کنترل از راه دور که شوروی به ماه فرستاد.

لوییز لاگرنج، جوزف

ریاضیدان فرانسوی.

ماریا

مناطق تیرماه.

مارینر۱۰

نخستین فضاپیمایی که به سیاره عطارد فرستاده شد.

مارینر۲

فضاپیمای بدون سرنشین مارینر ۲ایالات متحده در ۱۴دسامبر۱۹۶۲از فاصله ۳۴/۷۶۰کیلومتری سیاره ونوس عبور نموده و موفق به اندازه گیری شرایط مختلف سطح و اطراف سیاره گردید.

ماه

ماه تنها قمر طبیعی زمین و تنها جرم آسمانی است که انسان بر روی آن قدم گذاشته است.

ماه نجومی

ماه نجومی زمانی است که ماه یک گردش کامل به دور زمین را نسبت به ستارگان پس زمینه آسمان کامل می کند.

مریخ

مریخ چهارمین سیاره از سمت خورشید در منظومه شمسی است. این سیاره یکی از همسایه های نزدیک زمین در فضا می باشد.

مریدیانی پلانیوم

منطقه فرود مریخ نورد آپور چونتی.

مشتری

مشتری پنجمین و بزرگترین سیاره در منظومه شمسی است. قطر آن، بیش از۱۱برابر قطر زمین و حدود یک دهم قطر خورشید است. برای پر کردن حجم این سیاره غول پیکر به ۱۰۰۰عدد سیاره زمین نیاز است وقتی از زمین رصد می کنیم، این سیاره نورانی تر از بیشتر سیارها دیده می شود. معمولاً پس از این سیاره ونوس، مشتری دومین سیاره درخشان در آسمان است.

منظومه شمسی

شکل گیری منظومه شمسی حدود ۵ میلیارد سال پیش، از ابری متشکل از گاز و غبار بین ستاره ای، آغاز گردید. جاذبه باعث انقباض ابر شده و کره متراکمی از گاز در مرکز ابر به وجود آورد. جاذبه همچنین باعث دوران هر چه سریع تر ابر شد. هنگام دوران، مواد موجود در ابر، پهن شده و حلقه ای به وجود آمد که نواحی متراکم مرکزی را در بر می گرفت. سرانجام در این ناحیه متراکم، گرمای لازم برای وقوع واکنشهای هسته ای فراهم گشت و بدین ترتیب، ستاره خورشید به وجود آمد. اعضای کوچک تر منظومه شمسی از مواد موجود در این حلقه به وجود آمدند. این اعضاء عبارتند از سیارات، سیارکها و دنباله دارها. شعاع این منظومه۵ساعت و سی دقیقه نوری می باشد.

مورگان، ویلیام

ستاره شناس آمریکایی.

میدان مغناطیسی

در الکترومغناطیس کلاسیک تعریف میدان مغناطیسی به صورت “میدان حاصل از بار الکتریکی در حال حرکت”می باشد. میدان مغناطیسی از تک بارها، سیمهای حامل جریان، جهت گیری دوقطبی های مغناطیسی (آهنرباهای دایمی)، جریان سیال رسانا (میدان مغناطیسی زمین)ایجاد می شود.

میراندا

قمر اورانوس.

میماس

از اقمار زحل.

نایاد

قمر سیاره نپتون.

نواکیان

اولین دوره زمانی مریخ.

نواکیس

منطقه ای مرتفع در نیمکره جنوبی مریخ.

نوال

نام رصدخانه ای در آریزونا.

نوترون

نوترون یکی از ذرات هسته ای اتم است. نوترون دارای بار الکتریکی خنثی است و به همراه پروتون در داخل هسته اتم، بیشتر جرم اتم را تشکیل می دهند.

نوترینو

نوترینو ذره بنیادی سبکی می باشد که جرمش در حدود یک دویستم جرم الکترون می باشد. همانند نوترون، نوترینو نیز بار الکتریکی ندارد.

نیروی ضعیف هسته ای

نیرویی است که بدون استثناء بر تمام ذرات جهان در فواصل بسیار بسیار کم حکمفرما است. این نیرو توسط بوزون ها میان ذرات منتقل می شود. نیروی ضعیف هسته ای تنها در واکنش های هسته ای وجود دارد.

نیروی قوی هسته ای

این نیرو مخصوص ترکیبات کوارکی است و میان کوارکها برقرار است. لازمه ی برقراری این نیرو آن است که سه کوارک در کنار یکدیگر قرار گیرند. به همین دلیل کوارکها به تنهایی در طبیعت یافت نمی شود. این نیرو از پرت شدن کوارکها در درون پرتون و نوترون جلوگیری می کند. این نیرو توسط گلوئون ها، بین کوارک ها منتقل می شود البته این نیرو فقط در فواصل کوتاه کارگر است.

نیکس

قمر پلوتو.

نیوتون، سرایزاک

دانشمند انگلیسی که برای نخستین بار قوانین حرکت را تشریح کرد.

وایکینگ

نام مأموریتی به مریخ که توسط ایالات متحده در سال۱۹۷۵صورت گرفت.

وسخود

از اولین فضاپیماهای چند نفری.

ویجر

از سفینه های ارسال شده به سیاره مشتری توسط ایالات متحده.

هال، آزف

در سال۱۸۷۷دو قمر مریخ را کشف نمود.

هایپریون

از اقمار زحل.

هایدرا

قمر پلوتو.

هایگنس، کریستیان

ستاره شناس آلمانی قرن هفدهم.

هرشل، ویلیام

ستاره شناس بریتانیایی که در سال۱۷۸۱موفق به کشف سیاره اورانوس گردید.

هسپرین

دومین دوره زمانی مریخ.

هابل، ادوین

ستاره شناس آمریکایی.

یاپتوس

ار اقمار زحل.

یولیسس

از سفینه های ارسال شده سیاره مشتری توسط ایالات متحده.
منبع: – ، (۱۳۸۷)، شناخت فضا و منظومه شمسی ،الهام سجادی فر، تهران، [بی نا]، چاپ دوم۱۳۸۹.