انسان هزاران سال تلاش کرد تا راز و معمای آسمان شبانه را بشگافت و همیشه چشم به آسمان می دوخت. اما پرش ناگهانی از نظارت با چشم عریان تا ابزار کمکی برای رصد گری یکی از دستاورد های مهم بشری به شمار می رود. این اختراع با لنز ها آغاز شد. هر چند مبداء و اساس آن معلوم نیست، اما گمانه زنی ها ما را به سده سیزدهم در ایتالیا باز می گرداند. کاشف و سازنده آن احتمالأ کسی بود که برای پنجره ها شیشه می ساخت. او با نگریستن از طریق شیشه متوجه شد که تصویر بسیار شفاف و پاک معلوم می شود.

لیپرشی

تلسکوپ اولین وسیله چشمی است که در مورد پیدایش آن اختلاف نظر وجود دارد. یکی از حکایات بسیار قرین به حقیقت، ما را به مغازه یک عینک فروش هالندی بنام هانس لیپرشی در قرن شانزدهم می برد. دو کودک در داخل مغازه او با لنز بازی می کردند و با روی هم گذاشتن لنز ها به برج یک کلیسای دور دست نگاه کردند و از دیدن آن شگفت زده شدند. وقتیکه لیپرشی متوجه این کار شد، به زودی لنز ها را روی هم نصب کرده و اولین وسیله نگاه کننده اش را ساخت. در سال ۱۶۰۸ لیپرشی سعی کرد تا این وسیله را به اردوی هالند بفروشد. اما افسری که طرف معامله بود، وسیله یا دوربین لیپرشی را نخرید، زیرا کسانی دیگری هم بودند که ادعا می کردند، این اختراع متعلق به آنهاست. در همان سال سفیر فرانسه در هاگ یکی از آنها را برای هنری چهارم – پادشاه فرانسه خرید و در سال بعد تحت نام “لوله هالندی” “دورنما” و “استوانه ها” در پاریس و آلمان به فروش رسید. اما دیری نگذشت که در میلان، ونیز و در پایان سال حتی در لندن نیز این ابزار ساخته شد.

گالیله

در همان روز های آغازین پیدایش تلسکوپ یکی از پرنفوس ترین افراد مرتبط با آن بدون شک کسی جز گالیله دانشمند ایتالوی نمی باشد. طی یک ماه، وقتیکه لیپرشی سعی نمود تا وسیله دورنما اش را به اردوی هالند بفروشد، خبر اختراع آن زمانی به ونیز رسید که یک فرد ناشناس یکی از این ابزار را می خواست به سنای آن کشور بفروشد. این فرد به مشاور علمی اش به اسم پاولو سارپی شخصی که این وسیله را آزمایش کرد، مراجع نموده بود. اما ناگهان این فرد ناشناس ناپدید شد. در نتیجه سارپی رفت تا گالیله – محترم ترین سازنده ابزار؛ کسی که به تازگی یک وسیله جدید شمارش را اختراع نموده بود، ببیند. گالیله این دورنما را از نو ساخت، اما با انتقاد زیادی از سوی مردم روبرو شد. همه می گفتند که این وسیله هیچ کاری دیگری نمی تواند، جز اینکه خیال یا حیله بینایی ایجاد کند و تصویر نیز قابل اعتماد نمی باشد. در مارچ ۱۶۱۰ شرحی را بر وسیله نظارت گر شب اش تحت عنوان پیک ستاره ای (Sidereus Nuncius) در بیست و چهار صفحه منتشر ساخت، که همه را در مورد جهان شناخته شده، متحیر ساخت. در این متن نوشته بود که مهتاب صاف و هموار نه بلکه ناهموار و پوشیده از حفره های زیادی میباشد، راه شیری پر از میلیون ها ستاره است و مشتری نیز چهار قمر دارد. بعد ها گالیله توانست تا دیدگاه مربوط به سیستم جهان زمین مرکز (geocentric)( کائنات به دور زمین) را به چالش کشیده و دیدگاه جدید یعنی جهان خورشید مرکز (heliocentric) (نظام شمی به دور خورشید) را که حدود پنجاه سال قبل توسط کوپرنیکوس مطرح شده بود ثابت کند.

در شب چهاردهم اپریل ۱۶۱۱ یک مهمانی به افتخار او در خارج از شهر روم برگزار شد. در این محفل، گالیله ابزار جدید خود را به مهمانان نشان داده و اجازه داد تا آنچه را که کشف کرده بود، همه ببینند. یک شاعر الهیات شناس یونانی که در محفل حضور داشت، برای این وسیله یک اسم قدیمی یونانی را پیشنهاد کرد. این اسم مورد پسند هم قرار گرفت و میزبان محفل فدریکو چیسی رسمأ وسیله جدید گالیله (تلسکوپ) را تعمید داد.

اولین ابزار چشمی یا اپتیکی چیزی بود که اغلب مردم با کلمه تلسکوپ آن را شناختند. یک لوله دراز که نور بصورت یک رشته با عبور از دهانه ( لنز های اولیه) به لنز های عدسی در قسمت پایانی آن می تابد. این وسیله بنام تلسکوپ بازتابی مشهور بود. زیرا لنز های عینی نور را منکسر یا می شکند. تمامی دانشمندان اولیه ( گالیله، کپلر، هیگنز و هیویلوس) از آن استفاده می کردند.

تلسکوپ بازتابی نیوتن گالیله و تلسکوپ بازتابی اش

نیوتن

حدود هفتاد سال بعد، اسحاق نیوتن با الهام از کار کپلر در مورد نورشناسی و تجربیات اخیر روبرت بولر بر سر رنگ ها، روشی را کشف کرد که در آن منشور، نور را به مجموعه ای از رنگ ها منعکس می ساخت. او پذیرفت که لنز ها یک منشور مدور اند و نتیجه گیری اش این بود که جدا سازی رنگ ها که بنام انحراف رنگی مشهور است، موثریت تلسکوپ های موجود را محدود می سازد. در نتیجه تلسکوپ جدیدی را اختراع کرد که در آن آینه سهمی، نور را جمع آوری و تصویر را درست طوریکه در عدسی های چشمی وجود داشت، ترکیب می کند. این کار باعث اختراع و ساخت تلسکوپ بازتابی شد.