رصد متغیرهای تابستان

دراین لحظات تعادل  خود را از دست می دهد و حالت ناپایدار پیدا میکند .در این حالت ناپایداری ستاره بزرگ و کوچک می شود که در نتیجه آن تغییرات نوری در ستاره دیده میشود . هنگامی که ستاره نوری رو به افزایش دارد بزرگ تر از حالت عادی است . عکس همین نیز صادق است . یعنی با کاهش نور ستاره شعاع آن کوچکتر می شود .

یکی از کارهایی که منجمان آماتور انجام میدهند رصد این ستارگان است . برای آنها جالب است که آینده خورشید را در سیاره ای دیگر ببینند . شاید این منظره ای باشد که ساکنان زمینی در سال ۵۰۰۰۰۰۰۰۰ بعد از میلاد روی سیاره ای در منظومه دیگر ببینند .این کار نه تنها لذت دارد بلکه یک کار علمی است . پس اگر میخواهید قلم و کاغذ بردارید و شروع کنید. رصد بعضی از آنها که در این مقاله آورده شده اند با چشم غیر مسلح و دوربین نیز امکان پذیر است . تلسکوپ هم که جای خاص خود را دارد .

 

دلتای قیفاووس

 

به یقین میتوان گفت همه شما دلتای قیفاووس را رصد کرده اید یا لااقل اسم آن را شنیده اید . در واقع این ستاره سرگروه ستاره های دسته خود است . در گذشته به علت تغییرات نور این ستاره ستاره تصور می کردند که یک دوگانه گرفتی هستند . اما بعدها با کشف روابط دیگری تمامی حساب ها برای این ستاره نادرست شدند . پس از بررسی های دیگر فهمیدند که این ستاره یک ستاره ذاتا متغیر است .این ستاره بهترین انتخاب برای رصد با چشم غیر مسلح است . درخشندگی آن در بیشترین حالت ۴.۱+ و در کمترین حالت ۵.۲+ است . دوره تناوب آن هم زیاد طولانی نیست و در حدود ۵ روز و نصفی هست اگر میخواهیدقدر آن را هم تخمین بزنید میتوانید از دو ستاره اپسیلون و زتا – قیفاووس با قدرهای۴.۲ و ۳.۴ استفاده کنید که در ۱ درجه ای مقابل آن قرار دارند . در روز های گرم تابستانی کل شب برای رصد آن فرصت دارید . و ساعتها میتوانید آن را رصد کنید و لذت ببرید . اما بدانید در گوشه دیگر آسمان ستاره دیگری در انتظار خودنمایی است .

 

 خی – دجاجه

 

از قیفاووس پایینتر میاییم و سراغ صورت فلکی دجاجه میرویم . در بین منجمان آماتور به آن صلیب شمالی هم میگویند . اگر کمی فکر کنید شگفتی های بسیاری را در آن می یابید . از سحابی آمریکای شمالی و ویل گرفته تا خوشه های بازی که در آن قرار دارد . با گشت و گذار در این منطقه ستارگان بسیاری خواهید یافت . اما یکی از همه دلچسب تر است . خی – دجاجه ستاره ای با دوره تناوب بلند مدت است . ۴۰۷ روز! اما میتوان تغییرات نوری آن را درماه های مختلف تعیین کرد که کار جالبتری است . زیرا قدر این ستاره در گستره ۴.۲ – ۱۳.۷ تغییر میکند . یعنی در هر ماه ۰.۶۵ قدر که به آسانی قابل تشخیص است . برای مقایسه آن با ستارگان اطراف ستاره مشخصی وجود ندارد . اما میتوانید با تمرین کردن قدر آن را در حد خوبی تشخیص دهید .برای پیدا کردن آن اگر ستاره لاندا – دجاجه را به بتای آن متصل کنید در میان راه در  ۲ درجه ای اتا دجاجه میتوانید آن را پیدا کنید .این متغیر در بیشینه نور با چشم رصد میشود اما با کاهش نور آن از گستره نوری برخی تلسکوپ ها هم خارج میشود . با دوربین دوچشمی هم میتوانید منظره قرار گرفتن آن در میان ستارگان را مشاهده کرد.

 

اتا – عقاب

 

در مثلث تابستانی دوربین را به طرف دیگر آن میبریم . جایی در قلمرو عقاب . در این منطقه یک شگفتی پنهان شده است .اتا – عقاب ستاره متغیری با دوره تناوب نسبتا عالی و در حدود ۷ روز است . گستره نوری آن از ۳.۷ – ۴.۵  می باشد . بنابراین بهترین انتخاب برای رصد با چشم و دوربین های دوچشمی است . برای پیدا کردن آن نسر طایر و بتا – عقاب را به هم متصل کرده و ادامه داده تا به تتا – عقاب برسیم . در بین راهی که تتا و دلتا عقاب را به هم متصل میکند ستاره اتا – عقاب  چشمک میزند .برای مقایسه آن میتوانید از ستاره لاندا – عقاب از قدر ۳.۴  و ۱۵  – عقاب از قدر ۵.۲  و اپسیلون – عقاب از قدر ۴ استفاده کنید .

 

 شلیاق RR

 

دسته دیگری از ستارگان با نام RR شلیاقی وجود دارند. دوره تناوب آنها کسری از روز است. بنابراین رصد تغییرات آنها در طول یک روز باید جالب باشد .RR شلیاقی یکی از معروفترین آنها است. که در صورت فلکی شلیاق قرار گرفته است.به همین دلیل میتوان بخشی از تغییرات نور آن را مشاهده کرد . اما به دلیل شبهای کوتاه تابستان رصد تمام این تغییرات مشکل است . این ستاره در حد مشاهده با چشم نیست . قدر آن در حداکثر حالت ۶.۹ و در مقابل در حداقل حالت از قدر ۸ است . پس با یک دوربین کوچک هم قابل رصد و شناسایی است . اما برای مقایسه آن ستاره مشخص و خاصی در آن منطقه نیست .برای یافتن آن ستاره زتا و اپسیلون از آن را به هم متصل میکنیم و به اندازه دوبرابر این فاصل امتداد میدهیم تا به این متغیر شگفت انگیز و بسیار جالب برسیم .

 

دوگانه های گرفتی

 

یکی از عوامل موثر بر تغییرات نور ستارگان گرفت توسط ستاره ای است که به دور آن میگردد . اگر این دو در یک راستا باشند یک گرفت رخ خواهد داد به طوری که یکی از ستاره های بخشی از ستاره دیگر را می پوشاند . رصد آنها هم قابل توجه است . شما میتوانید با بدست آوردن دوره تناوب آنها به دور هم فاصله آنها را برحسب قانون سوم کپلر بدست آورید .در زیر به دو مورد از بهترین ستارگان متغیر گرفتی اشاره کرده ایم .

 

بتا – برساوش ( راس الغول )

 

معروف ترین ستاره در رده گرفتی ها است . بی شک بهترین آنهاست و رقیب ندارد . در آسمان آلوده شهرها هم به راحتی قابل رصد است . قدر آن در پرنورترین حالت ۲.۱ و در کمنورترین حالت ۳.۳  است . دو ستاره آن هر ۲ روز و ۲۰ ساعت یکبار به دور هم میچرخند .به دلیل پرنور بودن آن بهترین  گزینه برای رصد با چشم است . اما با دوربین و تلسکوپ هم جالب خواهد بود . این شب ها هر چه به پاییز نزدیکتر میشویم زودتر طلوع میکند . پس چشم به راه باشید … برای مقایسه نور آن میتوانید از آلفا – گاما- دلتا و کاپا برساوش از قدر های به ترتیب ۱.۸ – ۲.۹ – ۳.۰ – ۳.۸ استفاده کنید.

 

بتا – شلیاق

 

بازهم به سراغ صورت فلکی پر رمز و راز چنگ رومی یا شلیاق میرویم . این بار با بتا – شلیاق سر و کار داریم که رصد آن جالب خواهد بود . این ستاره تغییر نورانیتی در حد ۰.۹ واحد قدر دارد . در بهترین حالت و بیشترین درخشندگی از قدر ۳.۴ ودر کمترین حالت از قدر ۴.۳ است . پس برای رصد با هر وسیله ای به ویژه چشم و دوربین مناسب است . این منظومه ستاره ای  تناوبی نزدیک به ۱۳ روز دارند . بنابراین اگر دو – سه روز یک بار به آن سر بزنید میتوانید تغییرات نورانیت آن را احساس کنید .برای مقایسه نورانیت هم میتوانید از ستاره دلتا و گاما آن از قدر های ۴.۱ و ۳.۲ استفاده کنید .

 

سعی کنید تا آنجا که میتوانید از میدان دید باز استفاده کنید تا بتوانید ستارگان بیشتری را ببینید و طی روزها تغییرات نورانیت را با آنها مقایسه کنید .

 

یادتان باشد که شرط خوب دیدن تمرین است . در ابتدا ممکن است زیاد دلچسب نباشد اما به مرور زمان واقعا جذاب و جالب خواهد شد

منبع:پارس اسکای