اسطوره پرومته در فضا به تحقق پیوست

زمانی که ستاره شناسان از سر اتفاق یکی از قمرهای سیاره زحل را پرومته نامیدند، باور نداشتند که روزی اسطوره پرومته در فضا به تحقق بپیوندد و باز هم پرومته از خدایان آسمان دزدی ‌کند.
هفته پیش در روز ۸ آبان، کاوشگر کاسینی که زمستان گذشته به طور مشترک از طرف امریکا و اروپا به فضا فرستاده شده بود، موفق شد از فاصله ۷۹۱ هزار کیلومتری تصاویری از سیاره زحل و یکی از اقمار آن به نام پرومته تهیه و ارسال کند که در آن نشان می دهد، پرومته در حال جذب بخشی از خاک و یخی است که در حلقه های رنگارنگ دور زحل قرار دارد. تاکنون تصور ستاره شناسان بر این بود که قمر سیب زمینی شکل پرومته که قطر آن ۱۵۰ کیلومتر است، به همراه قمر دیگر این سیاره به نام پاندورا نقش شبانی حلقه های زحل را بر عهده دارند و این حلقه ها را در مدار نگه می دارند. اما تصاویر جدید نشان می دهند که پرومته _ که در مدار بیضی شکلی هر ۱۴ ساعت یا کمی بیشتر به دور زحل گردش می کند _ وقتی به نزدیک ترین نقطه به حلقه F (از حلقه های پیرامون سیاره زحل) می رسد، موادی از این حلقه را به سوی خود می کشد. اما هنوز معلوم نیست، اجرامی که در رشته های اصلی درخشان نزدیک پرومته است، آیا به این قمر پیوسته اند یا خیر؟
در اساطیر یونان، پرومته یکی از خدایان، از دسته تیتان ها، پسر لاپتوس و کلیمنه، برادر اطلس و اپیمته بوده که خیرخواه انسان ها بود و آتش را از خدایان دزدید و آن را در ساقه توخالی گیاهی پنهان کرد و برای انسان ها آورد. ساتورن نامی که غربیان بر سیاره زحل گذاشته‌اند، نیز نام یکی از خدایان رومی است که موکل بر کشاورزی، خصوصا کشت انگور بوده است و معادل خدای یونان کرونوس است.
قمر پرومته نیز همانند این شخصیت اسطوره ای به دزدی از خدایان می پردازد، اما این بار دزدی خاک و یخ. جالب این که در اسطوره پرومته، پرومته با خاک نیز پیوندی عمیق دارد. اوست که انسان فانی را از خاک رس شکل داد و آفرید. و عجب این که در اکثر اسطوره ها شاید به قیاس با کارهای کوزه گری که از زمان های دور و دراز شناخته شده بود، آدمیان از گل ساخته می شوند. در اساطیر ایران، کیومرث، پیش نمونه انسان و گاو یکتا آفریده، پیش نمونه گیاهان و جانوران، از خاک درست شدند. در متون دینی زردشتی، کیومرث لقب «گِلشاه» دارد. در اساطیر مصر نیز خنون (Chnun) آدمیان را از گل می سازد و در میان بابلیان، این ایزد نام اَرورو (Aruru) را می یابد.
در اساطیر یونان، پرومته قهرمان بسیار مشهوری است که خدمات دیگری نیز برای نوع بشر انجام داده است. او مجموعه دانش هایی را که زیربنای تمدن است، به انسان آموخت. هنر ساختن خانه ها، اهلی کردن حیوانات،‌ پرداختن فلزات، درمان بیماری ها، نوشتن و خواندن.
او به دلیل عمل شجاعانه ای که برای انسان ها انجام داد (ربودن آتش)، در قله قفقاز به زنجیر کشیده شد و پیوسته عقابی جگر او را می جوید و او فریاد بر می آورد. تا آن که سرانجام هرکول به نجات او آمد. عقاب را کشت و پرومته را رها ساخت.
این قهرمان اسطوره ای و عمل او که نمادی از طغیان علیه استبداد و تمایل به رسیدن به حقیقت و کمال مطلوب بوده است، همواره از چنان محبوبیتی برخوردار بوده که دامنه این محبوبیت نه تنها به فضا کشیده شده و نام یکی از اقمار سیاره زحل را به خود اختصاص داده است، بلکه در ادبیات غرب نیز آثار زیادی از او الهام گرفته اند. آثاری چون: «الهیات؛ اعمال و روزها» اثر هزیود، «پرومته در زنجیر» اثر اِشیل، «پرومته» اثر ا.و. شِلگِل (۱۷۹۷)، «پرومته» اثر بایرون (۱۸۱۶)، «پرومته رها شده» اثر شِلی (۱۸۲۰)، «پرومته در زنجیر» اثر آندره ژید (۱۸۹۹).
منبع :خبرگزاری میراث فرهنگی