۱۰ قمر جدید به دور مشتری کشف شد

اتحادیۀ بین‌المللی نجوم (IAU) از کشف ده قمر جدید به دور سیارۀ مشتری گزارش داد. از سال ۹۸۹ شمسی/۱۶۱۰ میلادی که گالیله چهار قمر بزرگ مشتری را ثبت کرد تا امروز به جمعیت خانوادۀ مشتری بسیار افزوده شده است. اکنون فهرست قمرهای مشتری شامل ۷۹ جرم شد. این کشفِ تصادفی شامل یک قمر عجیب و غریب است که می‎تواند پاسخی برای وجود بسیاری دیگر از اقمار باشد.

گروهی از ستاره‎شناسان در اوایل سال ۱۳۹۶/بهار ۲۰۱۷ با بهترین تلسکوپ‎ها به دنبال کشف و عکاسی از سیارۀ نهم منظومۀ شمسی در ورای پلوتو بودند که سیارۀ مشتری در همان منطقه‎ از آسمان قرار گرفت. همین موضوع سبب شد که ستاره‎شناسان در کنار پروژۀ اصلی خود مشتری را نیز بررسی کنند.

سؤال این است که چرا این ده قمر تا امروز کشف نشده بودند. قمرهای گالیله‎ای چند هزار کیلومتر قطر دارند، اما بیشتر اقمار و قمرهای جدید بین یک تا چند ده کیلومتر بیشتر قطر ندارند. تشخیص اجرامی به این کوچکی در کنار جرم بزرگ و نورانی‌ای مانند مشتری بسیار سخت است؛ هرچه فناوری بیشتر پیشرفت کند، قمرهای کوچک‎تری کشف می‎شوند. از طرفی، گرانش مشتری می‎تواند اجرامی تا فاصلۀ ۳۰ میلیون کیلومتر دورتر را در مداری به دور خود نگه دارد؛ بنابراین عجیب نیست که در این فاصله که فضای خالی بسیاری وجود دارد هنوز امکان کشف قمر جدید وجود داشته باشد. یافتن این قمرها به دانشمندان در درک شرایط اولیۀ منظومۀ شمسی کمک می‎کند.

بیشتر نقاط سفید ستاره هستند، اما نقطۀ مشخص شده قمری است که به‌آهستگی از میان ستاره‌های ثابت حرکت می‌کند. یک گردش کامل آن ۱/۵ سال طول می‌کشد.

بیرونی‎ترین قمرها که حرکتی خلاف جهت چرخش مشتری دارند بر مبنای فاصله‎شان از مشتری و زاویۀ مداری‎شان در سه دسته جای می‎گیرند. ستاره‎شناسان حدس می‎زنند این گروه‎ها حاصل متلاشی شدن سه جرم بزرگ‎تر بوده‌اند که در دام گرانشی مشتری افتاده و بر اثر برخورد با دنباله‌دارها، سیارک‎های سرگردان و دیگر قمرها متلاشی شده‎اند.نُه قمر جدید در میان آن‌ها قرار دارند و وَلِتودو، همان قمر عجیب و غریب، در گروه قمرهای مخالف‎گرد، حرکتی موافق‎گرد دارد؛ مثل رانندگی در بزرگراه، ولی خلاف جهت! دو قمر جدید دیگر که اخیراً کشف شده‌اند حرکت موافق‎گرد دارند و می‎توانند تکه‎هایی متلاشی شده از قمری بزرگ‎تر باشند.

تا پایان امسال باید منتظر بمانیم که ببینیم اتحادیۀ بین‌المللی نجوم، وَلِتودو را نام رسمی این عضو خانوادۀ مشتری می‌داند یا خیر. طبق نظر آن‎ها، نام اقمار مشتری باید متناسب با نام ژوپیتر، خدای اساطیر رومی، باشد؛ وَلِتودو نام نوۀ ژوپیتر و الهۀ سلامتی و پاکیزگی است.